راهنمای مقاله
برای وضعیت بهداشت در محیط کارگاهها، در قوانین و مقررات مربوط به کار آییننامه ای تحت عنوان آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار وجود دارد.
در ماده 1 آن ذکر شده است که به منظور تأمین مشارکت کارگران و کارفرمایان و نظارت بر حسن اجرای مقررات حفاظت فنی و بهداشت کار صیانت نیروی انسانی و منابع مادی کشور در کارگاههای مشمول و همچنین پیشگیری از حوادث و بیماری های ناشی از کار، حفظ و ارتقای سلامتی کارگران و سالم‌سازی محیط‌های کار، تشکیل کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار با رعایت ضوابط و مقررات مندرج در این آییننامه درکارگاه‌های کشور الزامی است.
به طور کلی بر اساس ماده 93 قانون کار به منظور جلب مشارکت کارگران و نظارت بر حسن اجرای مقررات حفاظت فنی و بهداشتی در محیط کار و پیشگیری از حوادث و بیماری‌ها، در کارگاه‌هایی که وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ضروری تشخیص دهند کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار تشکیل خواهد شد.
برای چه کارگاه هایی طبق قانون ایجاد کمیته حفاظت فنی و بهداشت الزامی شده است؟
بر طبق ماده 2 آییننامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار کارگاه‌هایی که دارای 25 نفر کارگر باشند، کارفرما مکلف است کمیته‌ای به نام کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در کارگاه با اعضای ذیل تشکیل دهد:
- کارفرما یا نماینده تام الختیار او
- نماینده شورای اسلامی کار یا نماینده کارگران کارگاه
- مدیر فنی و در صورت نبودن او یکی از سر استادان کارگاه
- مسئول حفاظت فنی
- مسئول بهداشت حرفه‌ای
مسئول حفاظت فنی در کارگاهها چه کسانی هستند؟
طبق تبصره یک ماده 2 آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مسئول حفاظت فنی می بایستی ترجیحا از فارغ التحصیلان بهداشت حرفه‌ای یا پزشک عمومی مورد تایید مرکز بهداشت شهرستان باشد.
آیا برای اعضای کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار برنامه‌هایی جهت آموزش مستمر وجود دارد؟
بله، بر طبق تبصره 2 ماده 2 آییننامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار، اعضا کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار با هزینه کارفرما بایستی در برنامه‌های آموزشی و بازآموزی مربوط به حفاظت فنی و بهداشت کار که توسط ارگان‌های ذی‌ربط برگزار می‌گردد، شرکت نمایند.
جلسه کمیته حفاظت فنی و بهداشت در کارگاهها با چه نصابی و هر چند وقت یک بار تشکیل می‌گردد؟
بر طبق تبصره 4 ماده 2 آییننامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در کارگاه‌هایی که بین 25 تا 100 نفر کارگر داشته باشند، در صورتی که که یک یا دو نفر از اعضای کمیته در کارگاه حضور نداشته باشند جلسه کمیته با حداقل سه نفر از افراد مذکور تشکیل می گردد، مشروط بر آن که در این کمیته مسئول حفاظت فنی یا مسئول بهداشت حرفه ای حضور داشته باشد.
همچنین بر طبق ماده 4 آییننامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار جلسات کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار باید لااقل هر ماه یک بار تشکیل گردد و در این جلسه خود نسبت به انتساب یک نفر دبیر از میان اعضا کمیته اقدام نمایند. تعیین زمان تشکل جلسات و تنظیم صورت جلسات کمیته به عهده دبیر جلسه خواهد بود.
آیا ممکن است در مواقع ضروری یا زودتر از موعد جلسات کمیته فنی و بهداشت کار تشکیل گردد؟
بله، در مواقع ضروری یا زودتر از موعد جلسات کمیته فنی و بهداشت کار با پیشنهاد مدیر کارخانه یا مسئول حفاظت فنی و یا مسئول بهداشت حرفه‌ای کمیته تشکیل خواهد شد.
چه وظایفی برای کمیته‌های حفاظت فنی و بهداشت کار طبق قانون در نظر گرفته شده است؟
بر اساس ماده 5 آییننامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار، وظایف کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار به شرح ذیل می باشد:
- طرح مسائل و مشکلات حفاظتی و بهداشتی در جلسات کمیته و ارائه پیشنهادات لازم به کارفرما جهت رفع نواقص و سالم‌سازی محیط کار.
- انعکاس کلیه ایرادات و نواقص حفاظتی و بهداشتی و پیشنهادات لازم جهت رفع آن‌ها به کارفرمای کارگاه.
- همکاری و تشریک مساعی با کارشناسان بهداشت حرفه‌ای و بازرسان کار جهت اجرای مقررات حفاظتی و بهداشت کار.
- توجیه و آشناسازی کارگران نسبت به رعایت مقررات و موازین بهداشتی و حفاظتی در محیط کار.
- همکاری با کارفرما در تهیه دستورالعمل‌های لازم برای انجام کار مطمئن، سالم و بدون خطر و همچنین استفاده صحیح از لوازم و تجهیزات بهداشتی و حفاظتی در محیط کار.
- پیشنهاد به کارفرما جهت تشویق کارگرانی که در امر حفاظت فنی و بهداشت کار علاقه و جدیت دارند.
- پیگیری لازم به منظور تهیه و ارسال صورت جلسات کمیته و همچنین فرم‌های مربوط به حوادث و بیماری‌های ناشی از کار به ارگان‌های ذی‌ربط.
- پیگیری لازم در انجام معاینات قبل از استخدام و معاینات ادواری به منظور پیشگیری از ابتلا کارگران به بیماری‌های ناشی از کار و ارائه نتایج حاصله به مراکز بهداشت مربوطه.
- اعلام موارد مشکوک به بیماری‌های حرفه‌ای از طریق کارفرما به مراکز بهداشت مربوطه و همکاری در تعیین شغل مناسب برای کارگرانی که به تشخیص شورای پزشکی به بیماری‌های حرفه‌ای مبتلا شده و یا درمعرض ابتلا به آن‌ها قرار دارند. (موضوع تبصره ۱ ماده ۹۲ قانون کار).
- جمع‌آوری آمار و اطلاعات مربوطه از نقطه نظر مسائل حفاظتی و بهداشتی و تنظیم و تکمیل فرم صورت نواقص موجود در کارگاه.
- بازدید و معاینه ابزار کار و وسایل حفاظتی و بهداشتی در محیط کار و نظارت بر حسن استفاده از آن‌ها.
- ثبت آمار حوادث و بیماری‌های ناشی از کار و تعیین ضریب تکرار و ضریب شدت سالانه حوادث.
- نظارت بر ترسیم نمودار میزان حوادث و بیماری‌های حرفه‌ای و همچنین نصب پوستر‌های آموزشی بهداشتی و حفاظتی در محیط کار.
- اعلام کانون‌های ایجاد خطرات حفاظتی و بهداشتی در کارگاه.
- نظارت بر نظم و ترتیب و آرایش مواد اولیه و محصولات و استقرار ماشین آلات و ابزار کار به نحو صحیح و ایمن و همچنین تطابق صحیح کار و کارگر در محیط کار.
- تعیین خط مشی روشن و منطبق با موازین حفاظتی و بهداشتی بر حسب شرایط اختصاصی هر کارگاه جهت حفظ و ارتقا سطح بهداشت و ایمنی محیط کار و پیشگیری از ایجاد حوادث احتمالی و بیماری‌های شغلی.
- تهیه و تصویب و صدور دستورالعمل‌های اجرایی حفاظتی و بهداشتی جهت اعمال در داخل کارگاه در مورد پیشگیری از ایجاد عوارض و بیماری‌های ناشی از عوامل فیزیکی، شیمیایی، ارگونومیکی، بیولوژیکی و روانی محیط کار.
آیا کارگاههای خانوادگی نیز بر طبق قانون مشمول تشکیل کمیته حفاظت فنی می‌باشند؟
باید توجه داشت که کارگاههای خانوادگی نیز از این مساله مستثنی نمی‌باشند و تفاوتی با سایر کارگاهها نداشته و در صورتی که شامل شرایط مندرج در قانون باشند، می‌بایست مطابق با شرایط مندرج در آییننامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار نسبت به تشکیل کمیته حفاظت اقدام لازم را مبذول نمایند.
آیا وجود کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مسئولین حفاظت و بهداشت حرفه‌ای در کارگاه رافع مسئولیت‌های کارفرما میباشد؟
بر طبق ماده 6 آیین نامه کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار وجود کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار مسئولین حفاظت و بهداشت حرفه‌ای در کارگاه به هیچ وجه رافع مسئولیت‌های قانونی کارفرما در قبال مقررات وضع شده نخواهد بود.
آیا کارفرمایان موظف می‌باشند هزینه ای را جهت برگزاری جلسات کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار به اعضای کمیته پرداخت نماید؟
خیر، به غیر از هزینه آموزشی اعضا کمیته در مورد به روز شدن اطلاعاتشان در مسائل ایمنی و حفاظت فنی، برای حضور اعضا در جلسات کمیته‌های حفاظت فنی در قانون کار و همچنین آییننامه های ذکر شده چنین هزینه‌ای مشخص نشده است.
بازرسی از کارگاههای مشمول قانون کار به چه نحو میباشد؟
بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار بازرسی از کارگاه هایی که مشمول قانون کار می‌باشند، بدون اطلاع قبلی کارفرما و نیاز به اجازه وی بر اساس برنامه از پیش تعیین شده از طرف واحد مربوطه انجام می‌پذیرد ولی کارگاههای خانوادگی از این امر مستثنی می‌باشند.
البته بر طبق قانون بازرسان کار موظف می‌باشند به هنگام بازرسی، کارت شناسایی ویژه بازرسی خود را که ممهور شده و مورد امضای وزیر کار و امور اجتماعی رسیده است همراه داشته باشند و به کارفرمایان یا نمایندگان ایشان جهت بازرسی ارائه نمایند.
بازرسان کار موظف می‌باشند به جهت امر نظارت بر حسن اجرای مقررات و آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی از تمامی قسمت‌‌های کارگاهها بازرسی ایمنی خود را به عمل آورند.
بازرسان کار باید هنگام بازرسی از کارگاهها با توجه به نوع صنعت و نوع کار، به آیین‌نامه‌های مربوطه توجه و به مواد آن استناد نمایند.
بازرسان کار در مواردی که ادامه کار دستگاه یا قسمتی از کارگاه را خطرناک تشخیص می‌دهند، چه وظیفه‌ای دارند؟
بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار بازرسان کار در مواردی که ادامه کار دستگاه یا قسمتی از کارگاه را خطرناک تشخیص می‌دهند موظف می‌باشند مراتب را کتبا و از طریق اداره متبوع خود جهت توقف کار و همچنین رفع خطر به کارفرمایان ابلاغ نمایند.
همچنین بازرسان کار موظف می‌باشند در صورت مشاهده تولید ماشین آلات غیر ایمن و خطرناک با توجه به کفاد مندرج در ماده 88 و 89 قانون کار، تذکرات و راهنمایی‌‌های لازم را کتبا و از طریق اداره متبوع خود به کارفرمایان مربوطه ابلاغ نمایند.
آیا بازرسان کار در موارد لزوم وظیفه‌ای مبنی بر توضیحات به کارگران و کارفرمایان و آموزش و راهنمایی ایشان دارند؟
بله، بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار بازرسان موظف می باشند در موارد لزوم ضمن ارائه توضیحات کافی به کارگران و همچنین کارفرمایان نسبت به راهنمایی و آموزش حضوری آنان اقدام نمایند و موارد مربوطه را به طور دقیق به ایشان آموزش دهند.
وظیفه بازرسان کار پس از انجام بازرسی‌های صورت گرفته چیست؟
بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار بازرسان باید در مورد کلیه مشاهداتی که نموده اند، بر طبق دستور العملهای اداره کل بازرسی کار از مشخصات کارگاه و نواقص موجود در کارگاه گزارش کتبی و دقیقی تهیه نموده و به اداره کار متبوع خود تسلیم نمایند.
همچنین بازرسان کار مکلف می باشند نواقص و ایرادات موجود را حضور را به مسئولین کارگاه یا نماینده ایشان اعلام نموده و سپس مراتب را کتبا و از طریق اداره کار متبوع خود به کارفرما و با تعیین مهلت معقول و متناسب در جهت رفع نواقص موجود و ایرادات ابلاغ نمایند.
در صورت عدم اجرای موارد ابلاغ شده و عدم رفع تمام یا برخی از نواقص و ایرادات بازرسان کار چه اقدامی باید انجام دهند؟
بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار در صورت عدم اجرای موارد ابلاغ شده و عدم رفع تمام یا برخی از نواقص و ایرادات بازرسان کار موظف به درخواست تعقیب متخلفین از مراجع قضایی از طریق اداره متبوع خود می باشند.
آیا بازرسان وظیفه‌ای مبنی بر بررسی حوادث ناشی از کار دارند؟
بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار بازرسان کار موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را بر اساس مقررات و دستور العملهای مربوطه که از طرف اداره کل بازرسی کار صادر می‌شود، مورد بازرسی، بررسی و تجزیه و تحلیل قرار داده و نسبت به تهیه و تنظیم گزارشات و ابلاغ دستور العملهای لازم به کارفرما به منظور جلوگیری از وقوع حوادث مشابه اقدام نمایند.
همچنین بازرسان کار موظفند رونوشت گزارش حوادث را به مراجع درخواست کننده (انتظامی و قضایی) از طریق اداره متبوع خود ارسال دارند.
آیا مواردی برای اخذ نظریه پزشکی قانونی توسط بازرسان کار وجود دارد؟
بله، بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار در هنگام بررسی حوادث منجر به فوت و نقص عضو، بازرسان کار موظفند نظریه پزشکی قانونی را اخذ و مورد توجه قرار دهند.
همچنین در این موارد بررسی حوادث منجر به فوت یا نقص عضو حتی الامکان توسط 2 نفر از بازرسان کار انجام شود. نکته قابل توجه این است که بازرسان کار با کمتر از سه سال سابقه کار تجربی نمی توانند به بررسی حوادث منجر به فوت و نقص عضو مستقلا اقدام نمایند.
آیا امکان بررسی مجدد حوادث ناشی از کار وجود دارد؟
خیر، بر طبق آییننامه چگونگی بازرسی کار موضوع تبصره ماده 99 قانون کار بررسی مجدد حوادث ناشی از کار و ابراز نظریه کارشناسی صرفا به درخواست مراجع قضایی امکان پذیر میباشد.
آیا برای پیگیری اختلافات میان کارگر و کارفرما نظیر اختلاف بر مسائل فنی و بهداشتی و حفاظتی احتیاج به مراجعه به وکیل دادگستری می باشد؟
تنظیم دادخواست، شکوائیه، لایحه دفاعیه و اظهارنامه برای هیات‌های موضوع قانون کار و همچنین پیگیری پرونده‌های کارگری و کارفرمایی در هیات حل اختلاف اداره کار از مواردی می باشند که نیازمند تخصص و تجربه و دانش حقوقی به روز میباشد.
پرونده‌ها و مسائلی که در بحث حفاظت فنی و بهداشتی بروز پیدا می کند به علت این که با جان و مال افراد مستقیما سر و کار دارد قطعا حضور وکیل کار متبحر را طلب می کند. عدم استفاده از وکلای مجرب در این راه ریسک بزرگی بر جان یا مال افراد می باشد.
