عدم تسویه حساب با کارگر

تسویه حساب با کارگر زمانی مطرح می‌شود که رابطه کارگری و کارفرمایی به دلایل گوناگون پایان یافته است و در این صورت کارفرما باید هر حساب باقی مانده مالی که با نیروی کار خود دارد، تسویه کامل کند.

به طور معمول در روابط کاری، زمانی که تسویه حساب با نیروی کار مورد بحث قرار می‌گیرد، بدین معناست که کارگر اخراج شده یا استعفا داده و یا این که به دلیل منقضی شدن مدت اعتبار قرارداد کار، همکاری بین طرفین قطع شده و در این صورت می‌بایست حساب مالی و دیونی که کارفرما با کارگر دارد، برای همیشه تسویه شود.

در روابط کاری، احتمال این که کارفرما با کارگر دچار اختلاف شده و در نتیجه یکی از آن‌ها برای طرح دعوا اقدام کند، بسیار بالا است که یکی از دلایل اختلاف بین طرفین، عدم تسویه حساب با کارگر است.

کارفرمایی که کارگر خود را اخراج نموده و یا این که خود کارگر درخواست استعفا و ترک کار را داده، در هر صورت باید هرگونه معوقات مالی که از کارفرما دارد، تسویه شود تا به نحوی دینی بر ذمه کارفرما نباشد.

اگر کارفرما کلیه بدهی و دیون مالی خود به کارگر را پرداخت کرد که تکلیف کاملا مشخص بوده و دلیلی برای آن که دعوایی علیه او در اداره کار مطرح شود، وجود ندارد.

در غیر این صورت کارگر برای پیگیری این موضوع که کارفرما با او در زمان پایان همکاری تسویه مالی ننموده است، می‌تواند دادخواستی را در این زمینه تنظیم نموده و برای بررسی به اداره کار ارسال کند. در صورتی که ادعای وی اثبات شود، طبق حکم مراجع حل اختلاف، کارفرما ملزم به تسویه با کارگر می‌شود.

در رابطه با این که کارگر نحوه شکایت از کارفرما در صورتی که در زمان اتمام قرارداد کار، تسویه حساب مالی با او صورت نگرفته و سایر موضوعات مرتبط در این زمینه، با بررسی جوانب حقوقی و مقررات قانون کار در این مقاله می‌پردازیم.

عدم تسویه حساب با کارگر چیست؟

تسویه حساب یک امر عادی و معمول در تمامی مشاغل و روابط کاری به شمار رفته که وقتی یک یا چند نفر از افراد نیروی کار قصد ترک شغل یا استعفا و یا دلایل دیگری که سبب جدا شدن کارمند و یا کارگر از مجموعه کاری شود، کارفرما به رسم تکلیفی که دارد باید حقوق مالی او را مورد مورد محاسبه قرار بدهد و در نهایت معوقات مالی آن‌ها را پرداخت کند.

موضوع مربوط به تسویه حساب در روابط اداره کار نیز مطرح بوده که کارفرما باید در صورتی که به هر شیوه ممکن، قرارداد همکاری بین آن‌ها خاتمه پیدا کرد، با کارگر خود تسویه حساب مالی داشته باشد. بدین صورت که اگر کارگر، مطالباتی از قبل داشته، همه آن‌ها به طور کامل پرداخت شده و دیگر کارفرما مدیون کارگر نباشد.

حال در صورتی که عکس این موضوع رخ دهد و با این فرض که رابطه بین کارگر و کارفرما تمام شده است و کارفرما اقدامی را برای تادیه دیون خود به کارگر و تسویه حساب با وی نمی‌کند.

عدم تسویه حساب با کارگر، این مفهوم را دارد که کارگر در عین مطالباتی مالی که از کارفرما از قبل داشته، این مطالبات تادیه نشده و به نحوی پایان همکاری بین آن‌ها بدون تسویه کامل مالی صورت گرفته است.

علی رغم سکوت قانونگذار در رابطه با ضمانت اجرای عدم تسویه حساب با کارگر، اما با در نظر گرفتن قواعد حاکم بر موضوع رابطه بدهکاری و طلبکاری، کارگر این حق را دارد تا از کارفرما شکایت نموده تا به حق قانونی خود برسد.

در صورتی که کارفرما این موضوع را با کارگر در میان گذاشته که در موعد مشخصی با او تسویه حساب می‌کند اما با فرا رسیدن زمان تعیین شده هیچ تسویه حساب مالی صورت نگیرد، باز هم دلیل موجهی برای کارگر جهت طرح دعوا علیه کارفرما به شمار می‌رود.

بنابراین می‌توان گفت که عدم تسویه حساب با کارگر، به عنوان تخلف در روابط کار محسوب شده و کارفرما بعد از اتمام همکاری این وظیفه را دارد که در وهله اول، حسابرسی لازم با کارگر را انجام داده و در صورتی که مطالبات مالی و یا معوقاتی از قبل با کارگر داشته است را به طور کامل تسویه کند تا به نحوی مشکلی برای وی در آینده به وجود نیاید.

موعد تسویه حساب با کارگر

زمان تعیین شده برای آن که کارفرما با کارگر باید تسویه حساب داشته باشد، موعدی است که دیگر رابطه همکاری بین آن‌ها وجود ندارد. در صورتی که قرارداد کار به شکل مکتوب بین طرفین منعقد شده باشد، با استناد به شرایط قرارداد و بر اساس این که قرارداد به صورت موقت بوده و یا حق فسخ در آن، در هر صورت خاتمه یابد، کارگر می‌تواند برای مطالبه حق و حقوق خود به کارفرما مراجعه کند.

کارفرما نیز موظف است که ابتدا میزان بدهی خود به کارگر را محاسبه نموده و در سند تسویه مبلغ دقیق آن را عنوان نموده و در نهایت اقدام به پرداخت مبلغ تعیین شده کند.

عدم تسویه حساب با کارگر در هر صورتی سبب می‌شود تا دعوا قانونی بین آن‌ها مطرح شده و در نهایت رسیدگی به این مشکل در هیات حل اختلاف اداره کار صورت گیرد.

در قانون کار، موعد خاصی برای تسویه حساب با کارگر تعیین نشده است اما طبق رویه عرفی حاکم بر مشاغل و روابط کاری، زمانی که کارگر قصد ترک کار و یا استعفا داشته و یا این که کارفرما اقدام به اخراج کارگر می‌کند، اقدامات لازم باید برای تسویه حساب مالی از طرف کارفرما صورت گیرد.

اهداف کارفرما برای عدم تسویه حساب با کارگر

در صورت اتمام قرارداد همکاری بین کارگر و کارفرما بر اساس احراز یکی از شرایط ماده 21 قانون کار، اولین موضوعی که به طور معمول مورد بحث قرار گرفته و چه بسا تبدیل به چالش اصلی بین کارگر و کارفرما می‌شود، تسویه حساب مالی کامل با نیروی کار است.

کارفرمایی که در زمان خاتمه یافتن قرارداد کار، در صورتی که اقدامی را در راستای این که به کارگر بدهی دارد و این که چه میزان از حقوق و دستمزد پرداخت نشده کارگر باقی مانده که هنوز پرداخت نشده است، را انجام ندهد، طبیعتا مرتکب تخلف شده و کارگر می‌تواند پیگیری‌های قانونی را در این زمینه انجام دهد.

کارفرما از انجام این کار ممکن است اهدافی داشته باشد و می‌توان به این قضیه نیز اشاره نمود که علت عدم تسویه حساب با کارگر، نبود بدهی و مطالباتی در این زمینه و یا این که کارگر در زمان انجام کار، خساراتی را به محیط کارگاه وارد نموده که قصد پرداخت آن را نداشته و در این صورت کارفرما به جای این کار، برای تسویه مالی با او اقدامی را انجام نداده است.

چنانچه کارفرما در همان زمان قطع همکاری تمامی بدهی و حساب خود با کارفرما را بررسی نموده و به کارگر اطلاع می‌دهد که در زمان مناسب، مطالبات او به طور کامل پرداخت می‌شود و در این شرایط نیز به تعهد خود در رابطه با تسویه حساب با کارگر عمل می‌کند، دیگر بحثی برای شکایت و پیگیری قانونی وجود ندارد.

تسویه حساب نکردن از طرف کارفرما در اغلب مواقع با هدف نپرداختن مزایا و حقوق معوقه و به طور کلی بدهی به او بوده و در موارد دیگر نیز به جهت آن که کارگر، وظایفش را به درستی انجام نداده و یا سبب بروز خسارت شده است، کارفرما این مسئله را جایگزین عدم تسویه حساب مالی می‌کند.

عدم تسویه حساب با کارگر طبق قانون کار

در مورد عدم تسویه حساب با کارگر همواره سوال می‌شود که قانونگذار در این زمینه چه شرایط و ضمانت اجرایی در نظر گرفته و حکم این قضیه چه می‌باشد؟ در پاسخ به سوالات مزبور باید گفت که قانون کار، صراحتا به ضمانت اجرای عدم تسویه حساب مالی در روابط کار اشاره نکرده و به نحوی ماده قانونی خاصی در این زمینه وجود ندارد.

در واقع می‌توان گفت که به جهت سکوت قانونگذار در این زمینه، باید بر اساس رویه عرفی عمل نمود و تا حد زیادی تسویه حساب مالی که کارفرما با نیروی کار انجام نمی‌دهد، به توافق بین آن‌ها بستگی دارد.

در صورتی که کارگر هنوز یک سری مزایا و حتی برای چند ماه دستمزد ثابت خود را دریافت نکرده است و در این شرایط قرارداد کار منفسخ می‌شود، قانونا کارفرما باید این موارد را با کارگر تسویه کند و به نوعی بدهی به کارگر نداشته باشد.

در پایان هر قرارداد کار، کارفرما موظف است که اقدامات لازم برای تسویه مالی با کارگر یا کارگران را انجام دهد. هدف از تسویه حساب این است که کارگر تمام مطالباتی مالی که از شوهر خود داشته را دریافت نموده و در مقابل نیز کارفرما دیگری بدهی به کارگر در زمان قطع همکاری ندارد.

در خصوص بحث تسویه مالی با کارگر و یا عدم تسویه حساب او آنچه که اهمیت دارد این است که کارفرما باید چگونه مراحل تسویه حساب را انجام دهد و برگه تسویه را چگونه تنظیم کند و در اختیار کارگر قرار دهد. در ادامه به مراحل و نحوه تسویه حساب با کارگر از طرف کارفرما مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مراحل و نحوه تسویه حساب با کارگر

در هر صورت زمانی که دیگر رابطه همکاری بین کارفرما و کارگر وجود نداشته و قرارداد کار فسخ شده و یا مدت قرارداد فرا رسیده است، حال کارفرما باید برای تسویه با کارگر اقدام نماید. در این صورت باید مراحلی انجام شود تا تسویه حساب با کارگر به طور کامل انجام گیرد.

در خصوص نحوه تسویه حساب با کارگر، مرحله اول این است که کارفرما باید ابتدا تمامی مطالبات و بدهی هایی که در طول همکاری با کارگر داشته را محاسبه کند. در مرحله بعدی باید مبلغ محاسبه شده تسویه را به صورت مکتوب و در یک سند تسویه به کارگر بدهد.

کارگر برگه تسویه را مشاهده می‌کند و در این شرایط دو حالت کلی مطرح می‌شود:

1. یک حالت می‌تواند منجر به تایید برکه تسویه
2. و حالت دیگر سبب عدم تایید و مخالفت کارگر با مقدار مبلغ تعیین شده از طرف کارفرما برای تسویه حساب باشد.

اگر سند تسویه به تایید کارگر برسد، کارفرما باید مبلغ تعیین شده را به صورت وجه نقد به کارگر بدهد و یا این که چک محل دار به او ارائه کند.

در صورتی که کارگر ادعای دیگری در رابطه با حقوق و کلیه مطالبات خود داشته و اگر در این زمینه با کارفرما نتواند به توافق کلی برسد، با در اختیار داشتن مدارک و مستندات کافی به اداره کار مراجعه نموده و درخواست خود را کتبا ارائه کند.

البته کارفرما و کارگر برای خودداری از ثبت شکایت در اداره کار و بروز مشکلات عدیده در این زمینه بهتر است که با هم توافق داشته باشند.

آیا نوع قرارداد تاثیری در تسویه حساب مالی با کارگر دارد؟

براساس رویه عرفی در تمامی روابط کاری و مشاغل مختلف، زمانی که کارگر و یا کارفرما قصد ادامه همکاری را باهم نداشته و در هر صورت قرارداد کار به پایان می‌رسد و یا فسخ می‌شود، کارفرما باید حساب مالی کارگر از حیث میزان مطالباتی که دارد را بررسی کند و در صورتی که معوقات مالی در این زمینه داشته باشد، موظف است که تسویه حساب کامل با او را انجام دهد.

تسویه حساب با کارگر در صورتی باید انجام شود که او یک سری حقوق و مزایا دریافت نشده دارد که کارفرما باید آن‌ها را پرداخت کند. تسویه حساب با کارگر صرفا به منزله پرداخت دستمزد ثابت کارگر و معوقاتی در این زمینه نیست. بلکه کلیه حقوق و مزایایی که قانون کار آن‌ها را برای کارگر در نظر گرفته است، بایستی در زمان تسویه حساب، لحاظ شوند.

از آن جهت که شرط اصلی در تسویه حساب با کارگر این است که قرارداد کار بین طرفین به اتمام برسد، گاها این سوال مطرح می‌شود که آیا نوع قرارداد منعقده بین طرفین، تاثیر خاصی در تسویه حساب مالی یا عدم تسویه حساب در این شرایط را دارد یا خیر؟

ذکر این نکته ضروری است که وجود قرارداد مکتوب و قرارداد کاری که به نحو صحیح تنظیم شده باشد، تاثیر خود را در روابط بین کارگر و کارفرما دارد و در صورتی که قراردادی بین دو طرف منعقد نشده بود، در این صورت کارفرما به راحتی می‌توانست از تسویه حساب با کارگر خودداری کند و مشکلاتی زیادی را برای کارگران به وجود می‌آورد.

در پاسخ به سوال مزبور باید گفت که علی القاعده قرارداد کار به جهت اهمیتی که در روابط کارگری و کارفرمایی دارد اما نمی‌تواند تاثیر زیاد و قابل توجهی در بحث تسویه حساب مالی داشته باشد. در کلیه قراردادهای کار که به دلایل گوناگون خاتمه پیدا می‌کنند، کارفرما این وظیفه را دارد که قبل از قطع همکاری کامل، تسویه حساب مالی با کارگر را انجام دهد.

در قراردادهایی که تنظیم می‌شوند، اصولا به موضوع تسویه حساب با کارگر توجه خاصی نمی‌شود و بحث تسویه مالی به طور خودکار در زمان پایان همکاری بین طرفین، مطرح شده و کارفرما را ملزم به تسویه حساب کامل با کارگر و تادیه کلیه دیون می‌کند. مدت قرارداد نیز تنها در موعد فرا رسیدن تسویه حساب مالی تاثیر گذار است.

در قراردادهایی که مدت خاصی وجود نداشته و به نوعی مدت همکاری بین کارفرما و کارگر برای همیشه و تا حد امکان بسته شده است، در هر صورت ممکن است که یکی از شرایط مندرج در قانون کار برای خاتمه یافتن قرارداد رخ دهد و به تبع آن کارفرما بایستی برای تسویه حساب اقدام کند.

نحوه شکایت از کارفرما بابت عدم تسویه حساب

کارفرما باید در تسویه حساب مالی، تمامی حقوقی که به کارگر تعلق می‌گیرد را لحاظ کند و صرفا در این زمینه به دستمزد ثابت کارگر بسنده نکند. دستمزد ثابت ماهانه، عیدی و مزایای دیگر نیز باید مورد توجه کارفرما برای تسویه حساب نیز قرار گیرد. جدای از این که در زمان پایان کار، محاسبه حق سنوات کارگر نیز بایستی از طرف کارفرما انجام شود.

عدم تسویه حساب به موقع دلیل موجهی برای کارگر بوده که مقدمات شکایت از کارفرما را فراهم نماید. علاوه بر این که کارفرما مبلغ تعیینی برای تسویه حساب را کمتر از مقدار واقعی آن در نظر گرفته و کارگر نیز به همین دلیل می‌خواهد که از وی شکایت کند.

در صورتی که کارفرما بدون دلیل موجه از تسویه حساب مالی با کارگر خودداری کند، کارگر در صورت تمایل حق طرح دعوا علیه کارفرما در اداره کار را خواهد داشت. نحوه شکایت در این شرایط با ثبت دادخواست در سامانه جامع اداره کار انجام می‌شود.

بدین صورت که کارگر به عنوان خواهان دعوا و بر اساس اصول دادرسی کار، مبادرت به تنظیم دادخواست نموده تا به تقاضای وی در مراجع تخصصی اداره کار رسیدگی شود.

مراجعی که به شیوه تخصصی رسیدگی به دعاوی بین کارگر و کارفرما را بر عهده دارند، هیات تشخیص و هیات حل اختلاف هستند که بررسی به شکایت در مرحله بدوی همان هیات تشخیص ابتدا صورت گرفته و در صورت اعتراض به حکم این هیات، پرونده برای رسیدگی مجدد به هیات حل اختلاف ارسال شده تا حکم مقتضی به مرحله قطعیت برسد.

در صورتی که دلایل موجه برای اثبات ادعای خود یعنی عدم تسویه حساب از طرف کارفرما دارید، می‌توانید این دلایل را ضمیمه دادخواست نموده و به همراه سایر مدارک لازم ضمیمه دادخواست خود نمایید.

مشاوره با وکیل پیرامون شیوه ثبت شکایت از کارفرما بابت عدم تسویه حساب

با توجه به این که نحوه طرح دعوا علیه کارفرما به دلیل عدم تسویه حساب، نیازمند آگاهی حقوقی کافی در این زمینه می‌باشد، در این زمینه پیشنهاد می‌شود که وکیل گرفته و یا در صورت عدم امکان انعقاد قرارداد وکالت با وکیل، مشاوره حقوقی با او داشته باشید.

وکلایی که متخصص در دعاوی اداره کار هستند، می‌توانند راهنمایی حقوقی مناسبی پیرامون نحوه شکایت از کارفرما با موضوع عدم تسویه مالی به شما ارائه دهند تا بتوانید کلیه مطالبات و حقوق خود را به صورت قانونی از کارفرما دریافت کنید. در صورتی که به دنبال وکیل کاربلد در حوزه دعاوی کار هستید، می‌توانید با سامانه وکیل کار 24 در ارتباط باشید.