راهنمای مقاله
قرارداد کاری یک توافق نامه رسمی بین کارفرما و کارگر است که شامل شرایط و مقرراتی است که برای انجام کار توسط کارگر و پرداخت حقوق و مزایا توسط کارفرما تعیین می‌شود.
قرارداد کاری شامل اطلاعاتی مانند نام و آدرس کارفرما و کارگر، شغل و مسئولیت‌های کاری، محل انجام کار، ساعات کار، حقوق و مزایا، شرایط خاتمه قرارداد و حقوق و تعویضی‌ها در صورت خاتمه قرارداد است. هدف از قرارداد کاری، اطمینان حاصل کردن از رعایت حقوق و شرایط کاری مناسب برای کارگر و حفظ حقوق کارفرما است.
گاهی اوقات پیش می‌آید که کارگر یا کارفرما به دلایل مختلفی اقدام به فسخ قرارداد می‌کنند. فسخ قرارداد کاری به معنای پایان دادن به توافق نامه بین کارفرما و کارگر است. مطابق قانون کار، دلایل فسخ قرارداد عبارتند از: فوت کارگر، بازنشسته شدن کارگر، از کار افتادگی کلی کارگر، خاتمه مدت زمان قرارداد، پایان کار، استعفای کارگر.
همانطور که مشاهده کردید ازدواج کارگر مطابق قانون کار نمی‌تواند از دلایل فسخ قرارداد باشد، با این وجود برخی از کافرمایان به دلایل مختلفی بعد از ازدواج کارگر اقدام به خاتمه قرارداد او می‌کنند یا این که موقع بستن قرارداد این موضوع را جز شرایط فسخ قرارداد اعلام می‌کنند.
بنابراین در صورتی که در قرارداد کاری، در مورد ازدواج کارگر صراحتا ذکر شده باشد که ازدواج می‌تواند موجب خاتمه قرارداد کاری او شود، کارفرما این امکان را دارد که قرارداد را فسخ کند.
از این رو کارگران باید قبل از بستن قرارداد به این امر توجه کنند و از حق و حقوق خود آگاه باشند. از این رو در این مقاله به بررسی تاثیر ازدواج بر کار کارگران می‌پردازیم. در صورتی که در این مورد به مشاور حقوقی یا وکیل نیاز دارید می‌توانید از کارشناسان حقوقی وکیل کار 24 کمک بگیرید.
قرارداد بین کارگر و کارفرما
به طور کلی برای شروع رابطه کاری کارگر و کارفرما باید ابتدا بین این دو نفر یک قرارداد حقوقی منعقد شود. قرارداد کاری بین کارفرما و کارگر، در واقع یک توافق نامه رسمی بین دو طرف است که شامل شرایط و قوانین مشخصی است که هر دو طرف باید آن را رعایت کنند. مزایای قرارداد کاری بین کارگر و کارفرما عبارتند از:
روابط قانونی
با امضای قرارداد کاری، هر دو طرف مشخصات خود را به صورت قانونی تأیید می‌کنند و به همین دلیل، در صورت وقوع هرگونه اختلاف، مسئله را به صورت قانونی حل خواهند کرد.
شفافیت در شرایط کاری
با تعیین شرایط کاری در قرارداد، هر دو طرف می‌توانند از شفافیت بالایی در مورد شرایط کاری و وظایف خود برخوردار شوند.
حفاظت از حقوق کارگر
با داشتن قرارداد کار، حقوق و مزایای کارگر تضمین می‌شود و از احتمال سوءاستفاده کارفرما از کارگر جلوگیری می‌شود.
حفاظت از منافع کارفرما
در صورت داشتن قرارداد کار، حقوق و مزایای کارفرما نیز تضمین می‌شود و از احتمال سوءاستفاده کارگر از کارفرما جلوگیری می‌شود.
ایجاد ثبات در شرایط کاری
با تعیین شرایط کاری در قرارداد، ثبات در شرایط کاری برای هر دو طرف فراهم می‌شود و از احتمال تغییرات ناگهانی جلوگیری می‌شود.
افزایش اعتماد
با امضای قرارداد کاری، هر دو طرف به یکدیگر اعتماد بیشتری خواهند داشت و احتمال وقوع هرگونه اختلاف در آینده کاهش خواهد یافت.
در واقع در قرارداد کاری هر آنچه که بین کارگر و کارفرما لازم الاجرا می‌باشد ذکر می‌شود و در صورتی که هر یک از طرفین، خلاف این قرارداد عمل کند دیگری می‌تواند با استناد به آن شکایت کند.
تعریف قرارداد کار در ماده 7 قانون کار نیز آورده شده است. بر اساس این ماده قرارداد کار عبارت است از قرارداد کتبی یا شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر‌موقت برای کارفرما انجام می‌دهد.
مطابق تبصره ۱ این ماده، تعیین حداکثر مدت زمان موقت در مورد کارهایی که غیر مستمر هستند، به عهده وزارت کار و امور اجتماعی است که سپس به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.
همچنین بر اساس تبصره ۲ این ماده در مورد کارهای مستمر، اگر در قرارداد مدت زمانی تعیین نشود، قرارداد دائمی تلقی خواهد شد.
در تبصره ۳ این ماده ذکر شده که قراردادهای کتبی مربوط به قانون کار باید در فرم مخصوصی که توسط وزارت کار تهیه شده، نوشته شود و در اختیار طرفین قرار گیرد. علاوه بر این به موجب تبصره 4 این ماده، کارفرمایان ملزم هستند که در قراردادهای موقت، با توجه به مدت زمان کارکرد، مزایای قانونی پایان کار را به ماخذ هر سال یک ماه آخرین مزد به کارگر پرداخت نمایند.
مطابق این ماده می‌توانیم بگوییم که چندین نوع قرارداد کار داریم که می‌توانند کتبی یا شفاهی باشند. انواع قرارد کار شامل موارد زیر می‌باشند:
- قرارداد کار موقت به مدت معین: قراردادی است که برای یک دوره زمانی مشخص و با شرایط خاص، منعقد می‌شود و پس از پایان دوره مذکور، به پایان می‌رسد.
- قرارداد کار دائم به مدت نامعین: قراردادی است که بدون تعیین دوره زمانی خاص، منعقد می‌شود و تا زمانی که یکی از طرفین آن را لغو نکنند، ادامه خواهد داشت.
- قرارداد کار تمام وقت: قراردادی است که به صورت تمام وقت و برای یک دوره زمانی مشخص، منعقد می‌شود، معمولا قرارداد تمام وقت شامل 8 ساعت کار در روز می‌باشد.
- قرارداد کار پاره وقت: قراردادی است که به صورت پاره وقت و برای یک دوره زمانی مشخص، منعقد می‌شود برای مثال سه ساعت کار در روز.
در بسیاری از قراردادهای کاری، شرایط خاصی برای خاتمه قرارداد به وجود می‌آیند که ممکن است شامل ازدواج، ترک کار، پایان مدت قرارداد، تغییر شغل کارگر و غیره باشد که در ادامه به برسی آن‌ها می‌پردازیم.
شرایط فسخ قرارداد کار
در بخش قبل قرارداد کار و انواع آن را توضح دادیم و گفتیم که وجود چنین قراردادی بین کارگر و کارفرما باعث می‌شود هیچ یک از طرفین نتوانند در مسئولیت‌های خود کوتاهی کنند و در صورت تخلف هر یک از طرفین، امکان شکایت از او با استناد به قرارداد وجود داشته باشد.
گاهی اوقات پیش می‌آید که کارگر یا کارفرما اقدام به فسخ یا خاتمه قرارداد می‌کنند و دلایل مختلفی برای این امر وجود دارد. به طور کلی برخی از دلایل و شرایط فسخ قرارداد کاری ممکن است به شرح زیر باشد:
خاتمه مدت قرارداد
همانطور که گفتیم برخی از قراردادهای کاری برای مدت معینی منعقد می‌شوند، در چنین مواردی پس از پایان مدت، قرارداد به صورت خودکار فسخ می‌شود مگر در مواردی که مجددا تمدید شود.
توافق نامه فسخ
در برخی موارد، کارفرما و کارگر ممکن است به توافق نامه فسخ قرارداد برسند و به آن خاتمه دهند.
عدم رعایت شرایط قرارداد
در صورتی که یکی از طرفین شرایط قرارداد کار را رعایت نکند، طرف دیگر این امکان را دارد که قرارداد را فسخ کند.
تغییرات در شرایط کاری
اگر شرایط کاری به صورتی تغییر کنند که برای یکی از طرفین قابل قبول نباشد، آن طرف ممکن است قرارداد را فسخ کند.
بیماری و یا مرگ کارگر
در شرایطی که کارگر به دلیل بیماری‌های شدید یا مرگ، نتواند کار خود را ادامه دهد، قرارداد فسخ می‌شود.
تعطیلی شرکت یا کارخانه
در برخی موارد پیش می‌آید که شرکت یا خارخانه به دلایل مختلفی مانند مشکلات مالی یا ورشکستگی تعطیل شود، در چنین مواردی معمولا کارفرمایان اقدام به خاتمه قرار داد کارگران می‌کنند.
خاتمه قرارداد کار به طور کامل در مبحث سوم قانون کار بررسی شده است. مطابق ماده 21 این قانون، قرارداد کار به یکی از راه‌های زیر خاتمه خواهد یافت:
- فوت کارگر: بر اساس ماده 22 قانون کار، در صورت فوت کارگر، تمامی مطالبات او باید به وارث قانونیش پرداخت شود.
- بازنشستگی کارگر: در صورتی که کارگر بازنشسته شود، قرارداد کار به طور طبیعی پایان می‌یابد.
- ازکار افتادگی کلی کارگر: کار افتادگی کلی کارگر به معنای عدم توانایی کارگر در انجام وظایف خود و حضور در محل کار به دلیل بیماری، آسیب جسمی، حوادث و غیره است.
این مسئله می‌تواند تاثیرات زیادی در فسخ قرارداد کار داشته باشد، بسته به شرایط و مواردی که باعث کار افتادگی شده است. به طور کلی، در صورتی که کار افتادگی تاثیر بر عملکرد کارگر داشته باشد و او نتواند وظایف خود را به صورت مطلوب انجام دهد، کارفرما ممکن است قرارداد کار را فسخ کند.
- انقضا مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن: در این موارد در صورتی که قرارداد کار با مدت مشخص تجدید نشود، قرارداد به طور خودکار پایان می‌یابد.
- پایان کار در قراردادهایی که مربوط به کار معین است: در قراردادهایی که مربوط به کار معین است، پایان کار با انجام کار مشخص شده در قرارداد، به طور خودکار رخ می‌دهد. در صورتی که کارفرما یا کارگر بخواهند قبل از پایان مدت قرارداد کار را فسخ کنند، باید با رعایت قوانین و مقررات مربوطه و با توجه به شرایط خاص عمل کنند.
به عنوان مثال، در برخی موارد، قانون به کارفرما اجازه می‌دهد تا قرارداد کار را با توجه به عدم انجام وظایف کارگر فسخ کند، اما در این صورت نیز باید با رعایت قوانین و مقررات مربوطه عمل کند.
- استعفای کارگر: بر اساس تبصره این ماده قانونی در صورت استعفای کارگر، او موظف است که به مدت یک ماه به کار خود ادامه دهد و استعفای خودش را به صورت کتبی به اطلاع کارفرما برساند و چنانچه حداکثر ظرف مدت 15 روز انصرافش را به صورت کتبی اعلام کند استعفای او منتفی تلقی می‌شود و باید کپی استعفا و انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران بدهد.
در صورتی که در زمینه شرایط فسخ قرارداد کار به مشاور حقوقی نیاز دارید می‌توانید به صورت آنلاین یا تلفنی از مشاوران وکیل کار 24 راهنمایی بگیرید.
تاثیر ازدواج در خاتمه قرارداد کار
در بخش قبل شرایط خاتمه قرارداد در قانون کار را بررسی کردیم و همانطور که دیدیم این شرایط شامل ازدواج کارگر نمی‌شود. اما گاهی اوقات کارفرمایان از عدم آگاهی کارگران در زمینه قوانین کار سوء استفاده می‌کنند و بعد از ازدواج آن‌ها اقدام به خاتمه قرارداد می‌کنند که امری قانونی نیست و کارگر می‌تواند در این مورد شکایت کند.
گاهی اوقات نیز وجود دارد که کارفرمایان در قرارداد کار این موضوع را ذکر می‌کنند که در صورت ازدواج کارگر قرارداد آن‌ها پایان می‌یابد. در چنین مواردی حق با کارفرما خواهد بود و در صورتی که کارگر با این موضوع مشکل دارد بهتر است که از ابتدا با این قرارداد موافقت نکند.
تمایل کارفرمایان به خاتمه قرارداد پس از ازدواج کارگر، ممکن است به دلایلی مانند تغییر وضعیت خانوادگی کارگر، افزایش هزینه‌های بیمه، تأثیرات مالی و قانونی و همچنین نیاز به کاهش نفقات مربوط به کارگران باشد.
بنابراین، کارفرما ممکن است برای بهبود شرایط مالی و کاهش هزینه‌های خود، تمایل به خاتمه قرارداد با کارگر بعد از ازدواج داشته باشد. البته در بسیاری از کشورها، خاتمه قرارداد برای این دلیل غیرقانونی است.
در ایران نیز به دلیل شرایط اقتصادی موجود اکثر کارفرمایان تمایل به استخدام و کار با کارگران مجرد دارند. دلایل این امر عبارتند از:
- هزینه کمتر برای کارفرما: کارفرمایان معتقدند که کارگران مجرد هزینه کمتری برای خود و برای شرکت به دنبال دارند. زیرا که آن‌ها نیاز به پرداخت هزینه بیشتری برای خانواده و فرزندان خود ندارند و با حقوق کمتر هم راضی به کار می‌شوند.
- انعطاف‌پذیری: کارفرمایان معتقدند که کارگران مجرد از نظر زمانی و مکانی بسیار انعطاف‌پذیرتر هستند و می‌توانند در شیفت‌های طولانی‌تر و در شرایطی که نیاز به اضافه کار دارند، بهتر عمل کنند. در صورتی که کارگاران متاهل امکان انجام اضافه کاری یا شب کاری را ندارند.
- عدم تعارض کار و خانواده: کارفرمایان اعتقا دارند که کارگران مجرد نسبت به کارگران دارای خانواده، درگیری کمتری با مسائل خانوادگی دارند و از این رو تمرکز بیشتری روی کار خود دارند.
- ساده‌تر بودن مدیریت: برخی از کارفرمایان نیز معتقدند که مدیریت کارگران مجرد ساده‌تر است زیرا نیاز به انجام امور مربوط به خانواده و فرزندان ندارند.
به هر حال، این نگرش کارفرمایان به کارگران مجرد درست نیست و باید به تفکرات جامعه ما درباره خانواده و نقش آن در زندگی اجتماعی توجه بیشتری شود.
اصلاح قانون کار
با توجه به مشکلات کارگران و مسائلی مانند نداشتن امنیت شغلی و نیز نداشتن حقوق کافی، یکی از مسائلی که اخیرا در دستور کار دولت قرار گرفته است، اصلاح قانون کار می‌باشد. در صورتی که این اصلاحات در قانون کار اعمال شود، وضعیت کارگران و قرارداد کار به نسبت بهتر خواهد شد. علاوه بر این بعضی از محدودیت‌های کارگران از بین خواهد رفت و به نفع آن‌ها است.
مواردی که قرار است لایحه آن در هیئت دولت مطرح شود و پس از به تصویب رسیدن به مجلس شورای اسلامی ارسال شود، شامل موارد زیر می‌باشد:
- حداکثر مدت زمانی که کارفرما می‌تواند با کارگران، قرارداد کوتاه مدت موقت منعقد کند چهار سال است و پس از گذشت چهارسال، قرارداد او به حالت دائمی تبدیل خواهد شد.
- گرفتن اوراق بهادار مانند چک و سفته از کارگر ممنوع خواهد شد.
- در صورت بروز تخلفات انضباطی اخراج کارگران تسهیل خواهد شد.
- اخراج کردن بانوان کارگر، در مواردی مانند ایام مرخصی زایمان و تا پایان دوران شیردهی ممنوع خواهد شد.
- ازدواج کارگر نباید باعث خاتمه قرارداد کار شود.
در صورتی که این موارد در قانون کار اصلاح شود، مشکل تاثیر ازدواج کارگران در خاتمه قرارداد نیز از بین خواهد رفت و به طور کلی شرایط کاری کارگران اندکی بهبود می‌یابد.
وکیل برای شکایت از کارفرما
همانطور که قبلا هم گفتیم بین کارگر و کارفرما قراردادی برای کار و شرایط آن منعقد می‌شود و در صورتی که کارفرما یا کارگر از انجام وظایف خود خودداری کنند، امکان پیگیری و شکایت از او وجود دارد.
به طور کلی کارگران می‌توانند برای دریافت حق و حقوق قانونی خود با ارائه شکایت به اداره کار، از نقض حقوق کاری خود توسط کارفرمای خود شکایت کند. برای این کار، بهتر است که کارگر به یک وکیل مراجعه کند و با او در مورد جزئیات شکایت خود صحبت کند.
وکیل نیز بعد از بررسی مستندات و شواهد مربوط به شکایت، کارگر را راهنمایی خواهد کرد که چگونه شکایت خود را به دادگاه یا سازمان‌های مربوطه ارائه دهد. در این راستا، وکیل می‌تواند نقش مهمی در تأمین حقوق کارگر بازی کند و به آن‌ها در دستیابی به عدالت کمک کند.
همچنین در صورتی که کارفرما کارگری را به دلیل ازدواج او اخراج کرده باشد یا قرارداد را فسخ کرده باشد، کارگر می‌تواند از او شکایت کند.
به طور کلی وکیل یکی از افرادی است که به کارگران کمک می‌کند تا در مواجهه با کارفرما، حقوق خود را به دست آورند. وکیل می‌تواند به کارگران در ارائه شکایت‌های خود در مورد نقض حقوق کاری، امضای قراردادهای کاری، پرداخت حقوق و بیمه، اخراج غیر مجاز و سایر مسائل مربوط به حقوق کاری کمک کند.
در صورتی که شما نیز برای شکایت از کارفرمای خود و دریافت حق و حقوقتان به وکیل نیاز دارید می‌توانید از وکلای مجرب ما در وکیل کار 24 کمک بگیرید. در وکیل کار 24 این امکان وجود دارد که به صورت آنلاین یا تلفنی در هر جایی که هستید با وکلا ارتباط برقرار کنید و از آن‌ها کمک بگیرید.
