سنوات پایان کار چیست؟

در قانون کار، به غیر از حقوق اصلی و پایه ای که برای کارگران در نظر گرفته شده است، مزایای دیگری از جمله سنوات نیز تعیین شده است. حقوق مالی کارگران در روابط کار را نمی‌توان تنها به دستمزدی که به صورت ماهانه دریافت می‌کنند، محدود کرد.

بلکه در کنار دستمزد ثابت ماهانه، از مزایایی چون پاداش، عیدی و سنوات برخوردار هستند. قشر کارگران به خوبی با حق سنوات آشنا هستند و در واقع به عنوان یکی از حقوق اصلی آن‌ها در زمان کار محسوب می‌شود.

سنوات که شامل دو موضوع کاملا مجزا حق و پایه می‌باشد، شیوه محاسبه خاص خود را دارد. رابطه کاری برای همیشه بین کارفرما و کارگر برقرار است و در روزی به اینگونه روابط به هر دلیلی به پایان می‌رسد. حال پایان یافتن قرارداد کار مساوی است با تسویه حساب با کارگران است و در این صورت کارفرمایان باید حق سنوات را در تسویه حساب با نیروی کار خود قرار دهند.

حق سنوات تنها زمانی به کارگر پرداخت می‌شود که قرارداد همکاری او با کارفرما تمام شود و طبق قانون کارفرما موظف است به پرداخت سنوات پایان کار است.

پروژه و کاری که بین کارفرما و کارگر تعیین شده است، بسته به مدت زمان مقرر در قرارداد در صورت خاتمه یافتن آن، مبلغی به عنوان پاداش پایان کار برای کارگران در قانون در نظر گرفته شده است.

به میزان سال‌هایی که کارگر برای کارفرما کار کرده است، حق سنوات از ماخذ حقوق پایه کارگر محاسبه می‌شود. آخرین دستمزدی که کارگر دریافت کرده است، در محاسبه سنوات پایان کار مدنظر قرار داده می‌شود.

لازم به ذکر است سنوات پایان کار یا حق سنوات با پایه سنوات تفاوت داشته و محاسبه هر کدام دارای شرایط خاصی است. از این حیث، در این مقاله قصد داریم که ابتدا با سنوات پایان کار آشنا شده و سپس تفاوت بین حق سنوات و پایه سنوات را مورد بررسی قرار دهیم. در پایان نیز شرایط تعلق گرفتن حق سنوات به کارگر و سایر مقررات وضع شده در این زمینه بپردازیم.

حمایت مالی از کارگران با تعیین حق سنوات

همه کارگران در ازای کارهایی که در محل کار انجام می‌دهند، حقوق و دستمزدی را دریافت می‌کنند. حقوق پرداختی به کارگران، تنها شامل دستمزد ثابت ماهانه آن‌ها نیست، بلکه شامل مزایای دیگری چون عیدی، حق اولاد، حق عائلمه مندی و همچنین حق سنوات می‌شوند.

سنوات موضوعی است که همیشه در روابط بین کارگر و کارفرما به میان آمده و به تبع آن کارفرما مطابق با قانون کار، وظیفه دارد که سنوات نیروی کار خود را در زمان مقرر محاسبه و سپس پرداخت نماید.

کارگرانی که مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی هستند، باید از راه‌های ممکن به لحاظ مالی تامین شوند و این مسائل همواره جز دغدغه‌های اصلی مقامات دولتی به شمار می‌رود.

با توجه به این موضوع، ضوابط و مقررات خاصی برای حمایت مالی از کارگران تعیین شده که از جمله مهم ترین آن‌ها می‌توان به سنوات پایان کار اشاره نمود. حق سنوات و پایه سنوات به عنوان دو حق قانونی کارگران در زمان انجام کار محسوب می‌شوند که شرایط و نحوه محاسبه آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.

البته مبالغی که برای سنوات کارگر تعیین می‌شود، در برابر حقوق دریافتی آن‌ها مبالغ ناچیزی است و در هر صورت قانون کار این حق را برای قشر کارگران در نظر گرفته است.

با توجه به این که حق سنوات و پایه سنوات به عنوان بخش مهمی از حقوق مالی کارگران قانون کار محسوب می‌شود، در ادامه به تعریف حق سنوات پایان کار و همچنین شیوه محاسبه این حق و مبالغی که به واسطه سنوات به کارگران تعلق پیدا می‌کند، می‌پردازیم.

سنوات پایان کار چیست؟

قانون کار، کارگر را به عنوان شخصی در نظر گرفته است که با انجام کار برای کارفرما، دستمزد و حقوق مشخصی را دریافت می‌کند. حقوق مالی که در قانون کار برای کارگر تعیین شده، تنها شامل حقوق ثابتی که به صورت ماهانه از کارفرما دریافت می‌کند، نیست، بلکه مزایای دیگری برای حمایت مادی از این قشر در نظر گرفته شده که یکی از آن‌ها، سنوات پایان کار است.

به ازای هر سال سابقه کاری کارگر، سنوات برای او محاسبه شده و در زمان پایان کار یعنی زمانی که قرارداد کار خاتمه یافت، این مزایا به او پرداخت می‌شود. حال در این زمینه ممکن است سوال شود که منظور از سنوات پایان کار چیست و چه مبالغی را کارفرما باید به کارگر برای سنوات پرداخت نماید؟

در ابتدا باید گفت که سنوات مانند عیدی و حق اولاد و دیگر مزایا متعلق به کارگر، جز یکی از حقوق اصلی قشر کارگران محسوب شده که می‌توانند تحت شرایط خاصی که در قانون مقرر شده است، از کارفرما مطالبه کنند.

سنوات پایان کار که به آن حق سنوات و یا پاداش پایان کار گفته می‌شود، در واقع بدین معناست که به ازای میزان سال‌هایی که کارگر سابقه کاری داشته و به نحوی برای کارفرما کار کرده، مبلغی در قانون به عنوان حق سنوات پایان کار تعیین می‌شود.

به بیان دیگر، در پایان کار و یا پایان همکاری بین کارفرما و کارگر، میزان کارکرد کارگر مورد بررسی قرار گرفته و در همان زمان مبلغی که در قانون به آن حق سنوات گفته می‌شود، پرداخت خواهد شد.

سنوات پایان کار قشر کارگران قانون کار را می‌توان شبیه به پاداش پایان خدمت کارمندان در نظر گرفت که بعد از بازنشستگی، این مبالغ را می‌توانند دریافت کنند.

حق سنوات در واقع حق قانونی کارگر است ولی موعد فرا رسیدن پرداخت آن زمانی است که قطع رابطه با کارفرما صوت گرفته و به دلایل موجه که در شرایط خاتمه یافتن قرارداد کار وجود دارد، کارگر این حق را دارد تا سنوات خود را از کارفرما مطالبه و دریافت نماید.

برخورداری مزایای مربوط به سنوات پایان کار در رابطه با کارگرانی است که قرارداد همکاری آن‌ها با کارفرما بر اساس شرایط ذکر شده در قانون کار، به پایان رسیده و در این صورت می‌توانند برای مطالبه حق سنوات اقدام لازم را انجام دهند. حتی آن دسته از کارگرانی که سابقه کاری پایین‌تر از یک سال دارند نیز مشمول دریافت سنوات می‌شوند.

پایه سنوات چیست؟

زمانی که موعد پایان همکاری بین کارگر و کارفرما می‌رسد و به نحوی قطع همکاری چه به درخواست کارفرما و یا کارگر صورت گرفته است، مبلغ حق سنوات برای کارگر مورد نظر قرار گرفته و کارفرما موظف است که به همراه حقوق و دستمزد و سایر معوقات مالی کارگر، حق سنوات وی را نیز پرداخت نماید.

مضاف بر این که برای محاسبه کردن میزان سنوات پایان کار، پایه سابقه کاری یک سال در نظر گرفته می‌شود و این موضوع بدین معنا نیست که اگر مدت قرارداد کاری کمتر از یک سال بوده و یا این که به هر نحوی، کارگر کمتر از یک سال برای کارفرما کار انجام داده، استحقاق دریافت حق سنوات را نخواهد داشت.

به دلیل خاتمه پیدا کردن رابطه کارگری و کارفرمایی، سنوات و یا پاداش پایان کار طبق قانون کار به کارگران مشمول این قانون پرداخت شده و بر اساس آخرین حقوق متعلق به کارگر، مبلغ پاداش پایان خدمت محاسبه و کارفرما به صورت یکجا این مبالغ را پرداخت می‌کند.

حال با این وجود، مفهوم مشابه دیگری با حق سنوات وجود داشته و در عین شباهتی که دارد، دارای مفهوم دیگری بوده و متفاوت از سنوات پایان کار می‌باشد و آن، پایه سنوات است. از این رو به بررسی تعریف جامعی از پایه سنوات پرداخته و در ادامه نیز تفاوت این دو مورد را بررسی خواهیم کرد.

برخلاف تصور اغلب افراد، پایه سنوات مفهوم دیگری در مقایسه با حق سنوات داشته و مبلغی است که به ازای کارکرد روزانه کارگران محاسبه می‌شود. به دلایل مختلفی مانند جبران کمبود نیروی کار در کارگاه و در نظر گرفتن سابقه کاری، علاوه یر حق سنوات، پایه سنوات نیز به کارگران تعلق پیدا می‌کند.

کارگر در قبال انجام کار روزانه، مستحق دریافت پایه سنوات بوده که در این زمینه کارگرانی که سابقه کاری آن‌ها حداقل یک سال است، مبلغی نیز به عنوان پایه سنوات به حقوق آن‌ها اضافه می‌شود. گفتنی است که به دلیل آن که مبنای محاسبه پایه سنوات، میزان کارگر روزانه آن‌ها است، به آن حق سنوات روزانه نیز گفته می‌شود.

مبلغ پایه سنوات به کلیه کارگرانی که قانون کار شامل حال آن‌ها می‌شود، تعلق پیدا کرده ولی در این زمینه حتما سابقه حداقل یک سال کاری کارگران در نظر گرفته خواهد شد.

در این صورت به طور معمول از شروع سال دوم کاری کارگران، مبلغ پایه سنوات محاسبه شده و با حقوق ثابت ماهانه آن‌ها جمع زده شده و در نهایت پرداخت می‌شود. علاوه بر این که کارگران فصلی نیز با در نظر گرفتن مدت زمان کاری آن‌ها، مشمول دریافت پایه سنوات پایان کار هستند.

تفاوت حق سنوات پایان کار با پایه سنوات

با بیان تعاریف بین پایه سنوات و حق سنوات، می‌توان به وضوح متوجه این موضوع شد که بین این دو مورد از مزایای متعلق به کارگران چه مزایایی وجود دارد؟ در این بخش قصد داریم که تفاوت‌های بین حق سنوات و پایان سنوات متعلق به کارگران مشمول قانون کار را بیان کنیم.

حق سنوات یا پاداش پایان کار، زمانی برای کارگر در نظر گرفته می‌شود که او، دیگر هیچ رابطه کاری با کارفرما نداشته و در پایان کار، این مبلغ به او پرداخت می‌شود. اما در پایه سنوات، رابطه کاری بین کارگر و کارفرما برقرار بوده و هنوز قطع رابطه همکاری صورت نگرفته است.

سنوات پایان کار همانطور که از نام آن پیدا است، در موعد پایان یافتن قرارداد همکاری با کارفرما، می‌بایست مبلغ آن محاسبه شده و تا زمانی که قطع رابطه انجام نگیرد، حق سنواتی برای کارگر وجود نخواهد داشت. پایه سنوات ارتباطی با خاتمه یافتن قرارداد کار نداشته و به صورت روزانه برای کارگر محاسبه می‌شود.

علی رغم این که حق سنوات به ازای هر یک سال و یا به عبارتی هر سال کارکرد و سابقه کار کارگران مورد محاسبه قرار می‌گیرد، اما کارگرانی که به مدت کمتر از یک سال سابقه دارند و به هر نحوی، میزان کاری که برای کارفرما انجام داده‌اند به مدت یک سال نمی‌رسد، باز هم حق برخورداری از حق سنوات را دارند.

اما پایه سنوات فقط برای کارگرانی است که حداقل یک سال سابقه کار داشته باشند و برای کارگران با کمتر از یک سال نمی‌توان پایه سنوات تعیین نمود. جدای از این که حق سنوات در همان زمانی که کارفرما و کارگر باهم قطع رابطه می‌کنند، مبلغ مورد نظر باید به حساب کارگر واریز شود. در واقع سنوات پایان کار به همراه مطالباتی که کارگر از کارفرما دارد، محاسبه شده و پرداخت می‌شود.

محاسبه پایه سنوات به ازای هر کاری که کارگر در طول روز انجام می‌دهد، صورت گرفته و در این صورت روزمرگی‌های کاری کارگر با حقوق و دستمزد او در اواخر هر ماه پرداخت می‌شود. نحوه محاسبه کردن سنوات پایان کار از اهمیت خاصی برخوردار بوده که در بخش بعدی به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

سنوات پایان کار چگونه محاسبه می‌شود؟

کارگری که حق سنوات خود در مدت یک سال و یا بیشتر از آن را دریافت نکرده، باید با شیوه محاسبه این مورد آشنا باشد تا در صورتی که اگر کارفرما سنوات او را پایین‌تر از مقدار قانونی پرداخت نمود، بتواند پیگیری‌های لازم را در این زمینه انجام بدهد. در ماده 24 قانون کار به نحوه محاسبه سنوات پایان کار پرداخته است.

به موجب ماده مزبور، چنانچه قرارداد کار بر اساس شرایطی چون فوت یکی از طرفین، اتمام مدت زمان قرارداد، بازنشسته شدن و یا از کارافتادگی کارگر و سایر دلایل قانونی، خاتمه یابد، برای کارگری که طبق قرارداد تنظیم شده بین طرفین، سابقه حداقل یک سال کار را دارد، بر مبنای آخرین حقوق وی، مبلغی به عنوان مزایای پایان کار یا حق سنوات به وی پرداخت می‌شود.

در واقع از قانون کار می‌توان به مولفه و معیارهایی که باید در محاسبه سنوات پایان کار کارگر، مدنظر قرار داد، متوجه شد. مبنای محاسبه کردن حق سنوات در واقع آخرین حقوق و دستمزدی است که کارگر مطابق با حداقل مصوب شورای عالی کار دریافت می‌نماید.

حقوقی که به کارگر طبق حداقل وزارت کار پرداخت می‌شود، مجموعه ای از مزایا قانونی و دستمزد ثابت است. در واقع برای محاسبه نمودن میزان سنوات متعلق به کارگر، لازم است که علاوه بر حقوق ثابت، مزایای دیگری چون عیدی و حق مسکن و غیره را لحاظ کرد.

می‌توان اینگونه بیان کرد که حق السعی که در قانون کار به آن اشاره شده در مبلغ تعیینی سنوات پایان کار، در نظر گرفته شده و کارفرما موظف است که سنوات کارگر را با آخرین تغییرات اعمال شده در حقوق و دستمزد وزارت کار پرداخت کند.

برخی از کارفرمایان به اشتباه، اولین دستمزدی که به کارگر پرداخت شده را ماخذ تعیین سنوات در نظر گرفته و در پایان کار به او پرداخت می‌کنند که امری کاملا اشتباه بوده و به تبع آن کارگر حق شکایت از کارفرما را دارد.

در خصوص میزان مبلغ متعلق به کارگر در رابطه با پایه سنوات باید گفت که این میزان هر ساله بر اساس مصوبه شورای عالی کار تعیین شده و در ازای هر روز کاری که کارگر انجام می‌دهد، پایه سنوات محاسبه شده و مبلغ آن هر سال تغییر می‌کند.

فرمول محاسبه سنوات پایان کار

محاسبه کردن سنوات پایان کار بر اساس یک فرمول خاص انجام می‌شود که در این بخش با شیوه کلی محاسبه این حقوق می‌پردازیم. به طور کلی، سنوات به ازای هر سال کار کارگر مبنای محاسبه قرار می‌گبرد که البته حق سنوات برخلاف پایه سنوات، به کارگرانی با سابقه کار کمتر از 1 سال نیز تعلق پیدا می‌کند.

سنوات پایان کار به این شیوه محاسبه می‌شود که ابتدا باید تعداد روزهای کاری کارگران که برای کارفرما انجام گرفته، محاسبه شده و این میزان در آخرین حقوق پرداختی به کارگر ضرب شده و در نهایت بر عدد 360 تقسیم شود. اکیدا باید آخرین دستمزد تعلق گرفته به کارگر در محاسبه سنوات او مورد بررسی قرار گیرد.

پر واضح است که هر چه تعداد سابقه کار کارگر بیشتر باشد، مبلغ پرداختی به او برای سنوات بیشتر می‌باشد. در این صورت باید گفت که مقدار حق سنوات تمامی کارگران با هم مشابه نیست و با توجه به این که میزان کارکرد کارگر در هر سال محاسبه می‌شود، مقدار حق سنوات متعلق به آن‌ها نیز متفاوت است.

به طور میانگین بر اساس حقوق و دستمزد وزارت کار در سال 1401 باید گفت که با فرض این که کارگر دارای سابقه یک سال می‌باشد، تقریبا برابر با حقوق یک ماه وی می‌توان حق سنوات را برای کارگران با این شرایط در نظر گرفت.

شرایط تعلق گرفتن حق سنوات به کارگر

کلیه کارگرانی که مشمول قانون کار هستند، از حق سنوات برخوردار هستند و میزان سابقه کاری آن‌ها در حق سنوات کارگر مبنای محاسبه قرار می‌گیرد. از جمله شرایط تعلق گرفتن سنوات به کارگر این است که قرارداد او با کارفرما به پایان رسیده باشد. مواردی که می‌تواند منجر به خاتمه یافتن قرارداد کار شود، در ماده 21 قانون کار بیان شده است.

فوت، بازنشستگی و از کار افتادگی کارگر و یا این که بسته به نوع قرارداد که اگر دارای مدت معلومی باشد، در صورت فرا رسیدن مدت مزبور نیز قرارداد به پایان می‌رسد و همه این موارد موید تعلق گرفتن سنوات به کارگران در زمان پایان کار است. از دیگر شرایطی که برای حق سنوات وجود دارد، این است که مبنای محاسبه این حق، آخرین دستمزد و حقوق متعلق به کارگر می‌باشد.

به ازای سال‌های کاری کارگر، محاسبه سنوات پایان کار انجام شده و قانونا کارفرما باید برای پرداخت سنوات نیروی کاری که رابطه همکاری با وی به پایان رسیده است، اقدامات لازم را انجام دهد.

در هر صورت یک ماه حقوق کارگر که در واقع آخرین حقوق پرداختی به او است، ماخذ محاسبه سنوات قرار گرفته و در زمان پایان کار و همکاری بین طرفین نیز این مبالغ به کارگر به عنوان حق قانونی وی نیز پرداخت می‌شود.

جهت پاسخ به سوالات بیشتر با ما در وکیل کار ۲۴ در ارتباط باشید.