راهنمای مقاله
حوادث ناشی از کار یکی از اتفاقاتی است که برای کارگران در محیط‌های صنعتی و کارخانجات اتفاق می‌افتد. حوادث ناشی از کار صرفا در محیط‌های صنعتی رخ نمی‌دهد، بلکه در محیط‌های اداری نیز امکان وقوع دارند و ممکن است به کارمندان نیز از این بابت خسارت وارد شود.
هر کسی که تحت عنوان کارگر یا کارمند مشغول به فعالیت است، لازم است آشنایی حداقلی با حوادث ناشی از کار و نحوه درخواست دادن برای بررسی آن را داشته باشد.
با وقوع حادثه کار، 2 نفر به صورت عمده درگیر هستند: کارگر و کافرما. هر یک از این دو نفر پس از وقوع حادثه ناشی از کار وظایفی دارد که باید به آن عمل کند.
البته امکان درگیری و دخیل شدن افراد دیگری نیز در جراین حادثه ناشی از کار وجود دارد که آن‌ها نیز ممکن است مسئول شناخته شوند.
در مطلب پیش رو، تصمیم داریم توضیحاتی در خصوص حوادث ناشی از کار، مسئولیت کیفری حوادث ناشی از کار و نحوه درخواست دادن جهت بررسی حادثه ناشی از کار ارائه دهیم.
حادثه ناشی از کار به چه معناست؟
پیش از آنکه به موضوع اصلی این مطلب یعنی نحوه درخواست دادن برای بررسی حادثه ناشی از کار بپردازیم، خوب است تعریف مختصری از حادثه ناشی از کار ارائه دهیم.
حوادث ناشی از كار به حوادثي گفته می‌شود كه در حين انجام وظيفه و همچنین به سبب آن برای کارگر یا شخص بيمه شده اتفاق می‌افتد.
حين انجام وظيفه یعنی زمانی که کارگر یا شخص بیمه شده در کارگاه یا محوطه کاری مشغول به کار و فعالیت باشد و یا آن که در خارج از محیط کاری به دستور کارفرما در حال انجام ماموریتی باشد.
زمان‌هایی که بیمه شده به بیمارستان برای معالجه درمانی مراجعه می‌کند و یا در راه بازگشت از کارگاه به خانه است نیز جز زمان انجام وظیفه او حساب می‌شود.
البته شرطی وجود دارد و آن شرط این است که کارگر در زمان رفت و برگشت عادی به کارگاه دچار حادثه شده باشد.
علاوه بر آن زمانی که کارگر در هنگام حادثه تلاش می‌کند سایر بیمه شدگان را نجات دهد و در این راستا دچار حادثه شود نیز حادثه ناشی از کار محسوب می‌شود.
حادثه ناشی از کار ممکن است انواع مختلفی داشته باشد که برخی از آن‌ها را در ادامه اشاره خواهیم کرد:
- داخل شدن اجسام در بدن
- سقوط كردن و لغزيدن
- داخل شدن اجسام در چشم
- ضرب خوردگی
- گير كردن داخل يا بين اشيا
- شامل سقوط اشيا
- سوختگی
- برق گرفتگی
- حوادث ناشی از مواد سوزان
- تصادف با وسيله نقليه
- حوادث ناشي از جابجا كردن اشيا
- حوادث ناشی از ابزار ماشينی
- شكستگي اعضا
- ريزش و ماندن زير آوار
- تصادف با اجسام مختلف
- انفجار و آتش سوزی
- بريدگي و قطع اعضا
- حوادث ناشی از ابزار دستی
مسئولیت کیفری حوادث ناشی از کار برعهده چه کسی است؟
برای تعیین اینکه مسئولیت کیفری حادثه ناشی از کار برعهده چه کسی است، ضرورت دارد پیش از هر چیز، بازرسان متخصص کارشناسان رسمی دادگستری بررسی‌های لازم مربوط به حادثه را انجام دهند.
بازرسان متخصص و کارشناسان رسمی دادگستری باید از حادثه رخ داده گزارشی تهیه کنند و در نهایت دادگاه با توجه به این گزارش، رای نهایی را مبنی بر اینکه مسئولیت کیفری بر عهده چه کسی است، صادر خواهد کرد.
در ماده 95 قانون کار، مقرر شده است که کارفرما وظیفه دارد ضوابط فنی و بهداشتی را در محیط کار را رعایت کند. در صورتی که کارفرما این ضوابط را رعایت ننماید، هر حادثه‌ای که بر اثر عدم رعایت این ضوابط رخ دهد، مسئولیت آن بر عهده کارفرما است.
بنابراین در چنین شرایطی این کارفرما است که مسئولیت کیفری و مدنی وقوع حادثه را برعهده دارد.
همچنین باید این نکته را نیز خاظر نشان کرد که در چنین مواقعی کارفرما علاوه بر آنکه باید دیه زیان دیده و جریمه‌های مربوطه را پرداخت کند، مبلغی را نیز تحت عنوان خسارت به صندوق تامین اجتماعی بپردازد. این هزینه برای پرداخت مستمری یا غرامت نقص عضو به زیان دیده است.
کارفرمایی که ضوابط و مقررات لازم را در کارگاه یا محیط کاری رعایت نمی‌کند، متخلف شناخته شده و مسئولیت کیفری حبس یا پرداخت جزای نقدی برعهده دارد. البته اگر تخلفات کارفرما جنبه عمومی داشته باشد از آن نظر نیز قابل رسیدگی است.
سوالی که در این جا به ذهن می‌رسد این است که درصورتی که در کارگاه حادثه‌ای رخ دهد که به علت عدم رعایت ضوابط فنی و بهداشتی از سوی کارفرما باشد، آیا با پرداخت دیه به کارگر، از مسئولیت مبری خواهد شد؟
خیر. صرف پرداخت دیه کارفرما را از مسئولیت کیفری مبری نمی‌سازد. در صورتی که بر اثر عدم رعایت ضوابط از سوی کارفرما، کارگری فوت کند و یا نقص عضو شود، علاوه بر اینکه مارفرما باید دیه یا غرامت نقص عضو کارگر و سایر جریمه‌هایی که در قانون کار برای او تعیین شده است را پرداخت کند، قاضی عمل او را به موجب قانون نیز رسیدگی خواهد کرد.
نحوه درخواست بررسی حوادث ناشی از کار
اکنون که حادثه ناشی از کار را تعریف کردیم و مسئولیت کیفری کارفرما را نیز بیان نمودیم، باید به موضوع اصلی این مطلب یعنی نحوه درخواست بررسی حوادث ناشی از کار بپردازیم.
در صورتی که حادثه‌ای رخ دهد، اگر کارگر معتقد است که بروز حادثه بر اثر تقصیر کارفرماست، این امکان را دارد که به کارشناسان و بازرسان متخصص درخواست دهد تا حادثه را بررسی نمایند و نظر خود را اعلام کنند.
ناگفته نمایند که بسیاری از کارگران به دلیل آن که از این حق خود بی خبر هستند، هیچ اقدامی در این جهت نمی‌کنند و حق آن‌ها ضایع می‌گردد.
کارگری که از بروز یک حادثه ناشی از کار زیان و خسارت دیده است این امکان را دارد که اقدام به طرح شکایت علیه کارفرما و یا سایر مسئولین کند.
برای این کار لازم است اقداماتی را انجام دهد که به شرح زیر است:
- برای آن که زیان دیده بتواند درخواست بررسی حادثه ناشی از کار را بدهد، لازم است در ابتدا خودش و یا اگر فوت کرده اولیای دم او به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکواییه یا دادخواستی تنظیم نمایند.
- بعد از تنظیم شکواییه یا دادخواست بررسی حادثه ناشی از کار، این دادخواست به مرجع قضایی صالح فرستاده می‌شود تا توسط قاضی مورد بررسی قرار بگیرد.
- بعد از آن که پرونده از سوی قاضی مورد بررسی قرار گرفت، حال زیان دیده باید به کلانتری رفته و پرونده تشکیل دهد و نظریه اداره کار و تامین اجتماعی و همچنین نظریه پزشکی قانونی را دریافت کند.
- پس از آن که کلانتری نامه‌ای مبنی بر تشکیل پرونده صادر نمود، شخص زیان دیده باید آن نامه را به بازرس اداره کار بدهد و درخواست خود را مبنی بر بازرسی صحنه حدثه ناشی از کار و ثبت شهادت شاهدان ارائه دهد.
- حال نوبت آن است که بازرس اداره کار که صحنه حادثه ناشی از کار را مشاهده نمود و اظهارات شاهدان را هم شنید، نظر تخصصی و گزارش خود را از سوی اداره کار به کلانتری ارائه دهد. کلانتری نیز آن را مرجع قضایی ارجاع می‌دهد تا به طرفین شکایت ابلاغ گردد.
آیا بررسی حوادث ناشی از کار توسط بازرسان کار نیاز به پرداخت هزینه دارد؟
سوالی که پیش می‌آید این است که آیا بازرسان و کارشناسانی که می‌خواهند صحنه وقوع حادثه ناشی از کار را بررسی نمایند هزینه دریافت می‌کنند؟
باید پاسخ دهیم خیر و بررسی صحنه وقوع حادثه ناشی از کار که از سوی اداره کار و امور اجتماعی و به وسیله بازرسان کار انجام می‌گیرد، رایگان است و فقط اگر یکی از طرفین دعوی نسبت به نظر بازرس شکایت یا اعتراضی داشت، برای بررسی مجدد صحنه وقوع حادثه ناشی از کار توسط کارشناس، بایدد هزینه پرداخت کند.
نکته لازم به ذکری که وجود دارد این است که گزارش بازرسان کار در خصوص بررسی صحنه حادثه ناشی از کار، تحت عنوان گزارش ضابطین قضایی است.
چه مدارکی برای بررسی حوادث ناشی از كار مورد نیاز است؟
نکته حائز اهمیتی که وجود دارد این است که کارگرانی که می‌خواهند درخواست بررسی وقوع حادثه ناشی از کار را بدهند و درخواست آن‌ها به درستی مورد بررسی قرار بگیرد، لازم است جریان وقوع حادثه و کیفیت آن را مطابق با شیوه‌ای که در ماده 65 قانون تامین اجتماعی بیان گردیده است، به سازمان تامین اجتماعی گزارش دهند.
کارگران و یا کارفرما این گزارش را باید بلافاصله پس از وقوع حادثه و یا در مهلت متعارف اطلاع دهند، زیرا اگر حادثه در مهلت متعارف گزارش نشود، بازرسی و تحقیق نمی‌تواند به درستی انجام بگیرد و همین امر موجب ضایع شدن حق کارگر می‌شود.
کارفرمایان باید به اهمیت این مسئله واقف باشند و برای آنکه مسئولیتی که برعهده آن‌هاست یعنی گزارش به موقع وقوع حادثه ناشی از کاررا به درستی انجام دهند، فرم‌های مخصوصی در اختیار آن‌ها گذاشته می‌شود.
این فرم‌ها، فرم گزارش حادثه است که در سه نسخه باید تنظیم شود. نسخه اول باید در مهلت قرر باید به سازمان تامین اجتماعی ارائه شود و نسخه دوم برای اخذ نظریه بازرس به اداره کار و امور اجتماعی ارائه شود و نسخه سوم نیز نزد کارفرما می‌ماند تا کارگر بتواند با استناد به آن از خدمات درمانی استفاده کند.
مدارکی وجود دارد که با ارائه آن‌ها به بازرس فنی، وی می‌تواند با دقت بیشتری نوع حادثه را تشخیص داده و گزارش خود را تهیه کند.
این مدارک عبارت است از:
- ارائه گزارش حادثه
- ارائه گزارش بازرس كار
- نظريه پزشكی قانونی
- گزارش مقامات انتظامی
در صورتی که حادثه ناشی از کار رخ داد، کارفرما چه وظایفی دارد؟
زمانی که حادثه ناشی از کار رخ می‌دهد، کارفرما وظایفی دارد که باید انجام دهد در غیر این صورت مسئول شناخته می‌شود.
برای کارفرما درخصوص وقوع حادثه ناشی از کار 2 وظیفه پیش‌بینی گردیده است:
- وظیفه اول: وظایفی است که در ماده 65 قانون تامین اجتماعی بیان شده است. به موجب این ماده: «کارفرما مکلف است اقدامات لازم اولیه را برای جلوگیری از تشدید وضع حادثه دیده به عمل آورد و مراتب را ظرف 3 روز اداری کتبا به اطلاع سازمان برساند…»
- و وظیفه دومی که کارفرما به موجب قانون باید در صورت وقوع حادثه انجام دهد، در تبصره 1 ماده 95 قانون کار بیان گردیده است. این تبصره بیان می‌کند: «کارفرما یا مسئولان واحدهای موضوع ماده 85 این قانون موظفند کلیه حوادث ناشی از کار را در دفتر ویژه‌ای که فرم آن از طریق وزارت کار و امور اجتماعی اعلام می‌گردد ثبت و مراتب را سریعا به صورت کتبی به اطلاع اداره کار و امور اجتماعی محل برسانند.»
البته این مورد نیز باید در نظر داشت که زمانی که حوادث ناشی از کار رخ می‌دهد، به این معنا نیست که حتما کارفرما مقصر است.
گاهی کارفرما تمامی اقدامات امنیتی لازم را انجام می‌دهد، تمام نکات فنی و بهداشتی را رعایت می‌کند و همچنین آموزش‌های لازم را به نیروی کار می‌دهد، اما این خود کارگر است که مقررات مربوطه را رعایت نکرده و حادثه‌ای به بار می‌آورد.
در چنین حالتی کارفرما از مسئولیت مبری بوده و مسئولیتی از این بابت نخواهد داشت.
آیا کارگر می‌تواند برای ایام بیماری خود غرامت دستمزد دریافت کند؟
زمانی که کارگر به دلیل بیماری، از کار افتادگی موقت و غیره نتواند کار کند، به او وجوهی پرداخت می‌شود که به آن غرامت دستمزد می‌گویند.
علت پرداخت این وجه این است که کارگر نمی‌تواند در این مدت کار کرده و حقوق دریافت کند، از همین رو این وجه به جای حقوق به آن‌ها پرداخت می‌شود.
شرایط لازم برای پرداخت اخذ غرامت دستمزد
کارگری که می‌خواهد غرامت دستمزد دریافت کند باید شرایطی داشته باشد که به شرح زیر است:
- کارگر از کار افتاده کلی نباشد. (برای از کار افتادگان کلی قوانین مجزایی تدوین شده است.)
- کارگر به پزشکی قانونی یا پزشک معتبر مراجعه کرده تا برای او گواهی استراحت صادر کنند.
- حادثه ناشی از کار یا بیماری کارگر، توانایی کار کردن را از وی برای مدت موقتی گرفته باشد.
- برای دریافت غرامت دستمزد، کارگر نباید به کار مشغول باشد و مزد دریافت کند.
- حادثه پیش آمده برای کارگر باید ناشی از انجام وظیفه شغلی باشد و کارفرما هم باید این موضوع را تایید کند.
به توصیه کارشناسان سامانه وکیل کار 24، برای دریافت غرامت دستمزد بهتر است مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- ارائه دفترچه بیمه درمانی
- ارائه گواهی استراحت پزشکی شخص بیمه شده با مهر و امضا پزشک معالج معتبر
- ارائه گواهی تاییدیه کارفرما مبنی بر وقوع حادثه ناشی از کار برای کارگر و یا گواهی تایید عدم اشتغال او ه کار در زمان بیماری
- تائیدیه مراجع پزشکی سازمان کار
میزان غرامت دستمزد چقدر است؟
تعیین میزان غرامت دستمزد به عوامل مختلفی بستگی دارد، به عنوان مثال در بند 3 ماده 62 قانون تامین اجتماعی چنین آمده است غرامت دستمزد بیمه شده‌ای که همسر یا فرزند یا پدر یا مادر تحت تکفل باشد به میزان سه چهارم آخرین مزد یا حقوق روزانه او پرداخت می‌گردد.
بنابراین به موجب این بند متوجه می‌شویم اگر بیمه شده‌ای نتواند به صورت موقت کار کند و حقوق دریافت نماید، چنانچه افرادی را تحت تکفل خود داشته باشد چون هزینه مصرفی بالاتری دارد غرامت دستمزد بیشتری به او در مقایسه با سایر افرادی که کسی را حت تکفل ندارند، پرداخت می‌شود و غرامت دستمزد او برابر است با سه چهارم اخرین دستمزد یا حقوقی که به او پرداخت می‌شد.
در بند 4 ماده فوق نیز غرامت دستمزد بیمه شده‌ای که کسی را تحت تکفل خود ندارد را برابر با دو سوم آخرین دستمزد یا حقوق او تعیین کرده است.
برای جمع بندی مطالبی که بیان شد لازم است بگوییم که اگر برای کارگری در زمان انجام وظیفه و به سبب آن، حادثه‌ای رخ دهد، وی دچار حادثه ناشی از کار شده است.
شخص زیان دیده بر اثر حادثه ناشی از کار برای آن که بتواند دیه و یا غرامت دستمزد دریافت کند، لازم است درخواست بررسی حادثه ناشی از کار بدهد که در فوق به صورت کامل نحوه درخواست دادن را بیان کردیم.
اولین کاری که کارگران و به طور کلی شخص بیمه شده‌ای که دچار حادثه ناشی از کار شده باید انجام دهد، این است که با یک وکیل دادگستری مشورت کند.
سامانه وکیل کار 24، بستری است برای کسانی که می‌خواهند با وکلای متخصص در زمینه حقوق کار و بیمه مشورت نموده و راهنمایی دریافت کنند.
