راهنمای مقاله
اصطلاح کارگر و کارمند به لحاظ عرفی و قانونی با یکدیگر متفاوت است هر چند که در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد. قانون کار مستقیما به اصطلاح کارگر اشاره می کند و در مورد کارمند هیچ گونه توضیحی ارائه نشده است. البته تفاوت چندانی بین کارگر و کارمند وجود ندارد و هر کدام در ازای انجام کار و فعالیت، حقوق مشخصی را دریافت می کنند.
در عرف جامعه ما کارمند کسی است که در یک سازمان یا ارگان دولتی مشغول به فعالیت است که ماهانه حقوق ثابتی را دریافت می کند. ماده 2 قانون کار، کارگر را این گونه تعریف کرده است: « کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می کند.»
به موجب ماده 1 قانون کار، کلیه کارفرمایان، کارگران، کارگاه ها، موسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون می باشند. قانون کار توضیحاتی در مورد کارمند ارائه نداده است که از این جهت نمی توان کارمند و کارگر را یکسان تلقی کرد.
کارفرما شخصی است حقیقی یا حقوقی که کارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دریافت حق السعی کار می‌کند. قانون کار به طور اختصاصی به روابط بین کارگر و کارفرما پرداخته و وظایف قانون یکدیگر را نیز مورد بررسی قرار داده است.
تعریف کارمند در قانون مدیریت خدمات کشوری آمده است که بر اساس آن کارمند فردی است که بر اساس ضوابط و مقررات مربوط، به موجب حکم و یا قرارداد مقام صلاحیتدار در یک دستگاه اجرایی به خدمت پذیرفته می شود.
از نظر عرف، کارگر همان کارگر ساده می باشد و کارمند نیز به عنوان فردی شناخته می شود که در اداره دولتی کار می کند و حقوق مشخصی را دریافت می کند. اما در قانون تعاریفی از کارگر و کارمند بیان شده است که به شرح آن ها پرداختیم.
زمانی که کارگر و یا کارمند در شغلی استخدام می شود، ابتدا قرارداد کاری با آن ها بسته می شود تا زمینه کار و فعالیت جنبه رسمی پیدا کند. در قانون ایران قرارداد های کار به چند دسته تقسیم بندی می شوند که هر کدام شرایط و ضوابط خاصی دارند.
در واقع کارگر با توجه به قراردادی که با او منعقد می شود، اقدام به فعالیت نموده و در موعد مشخص دستمزد و حقوق خود را دریافت می کند.
قرارداد کار به صورت توافقی بین کارگر و کارفرما منعقد می شود که رعایت شرایط و مفاد آن برای طرفین الزام آور است. بروز اختلاف و مشکلات گوناگون بین کارگر و کارفرما یک امر بدیهی است و ممکن است که ادامه فعالیت کاری بین آن ها با مشکل مواجه شود.
گاهی اوقات ممکن است کارگر به دلایل مختلف قصد ادامه کار نداشته باشد که در این صورت با احراز شرایط قانون، امکان استعفای او وجود دارد. شرایط استعفا کارگر در قانون کار و شرایط استعفا کارمند در قانون استخدامی تصریح شده است.
کارگر و یا کارمند نمی توانند هر زمان که تمایل داشتند، استعفا دهند. بلکه استعفا در قانون ایران تشریفات خاصی دارد که باید به درستی رعایت شود.
ترک کار یکی از موضوعات بسیار مهم در روابط بین کارگر و کارفرما است که در قالب استعفا، اخراج و فسخ قرارداد مطرح می شود. بین استعفا و اخراج کارگر تفاوت زیادی وجود دارد. استعفا با اختیار کارگر صورت می گیرد و زمانی مطرح می شود که کارگر تمایلی به ادامه کار ندارد. اما اخراج کارگر با تصمیم مستقیم کارفرما انجام می شود و نظر کارگر در این زمینه نقشی ندارد.
بحث استعفا در مورد کارمندان رسمی دولت نیز مطرح است و گاهی اوقات کارمند دولت قصد خروج از محل کار و در نهایت استعفا دارد. در ادامه مطلب با ما همراه باشید تا به استعفا کارگران و کارمندان و شرایط قانونی آن نیز بپردازیم.
استعفا کارگر
همانطور که گفته شد، استعفا یکی از مسائل مهم در روابط بین کارگر و کارفرما است. زمانی که کارگر قصد ادامه فعالیت با کارفرما را نداشته باشد، می تواند درخواست استعفا دهد. درخواست استعفا کارگر می تواند از طرف کارفرما مورد قبول واقع شود یا آن را نپذیرد.
معمولا کارفرمایان در وهله اول با استعفا کارگران موافقت نمی کنند که در این شرایط کارگر می بایست به ادامه فعالیت خود ادامه دهد. گاهی اوقات شرایطی به وجود می آید که کارفرما راهی به جز موافقت درخواست استعفا کارگر ندارد. چنانچه تقاضای استعفا قانونی باشد، کارفرما نمی تواند از پذیرش آن امتناع کند.
در موافقی که کارگر استعفا خود را تقدیم کارفرما می کند، ابتدا دلایل این امر مورد بررسی قرار می گیرد. در واقع کارفرما باید بداند که کارگر به چه دلیلی قصد ترک کار را دارد. استعفا کارگر می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در این صورت باید کارفرما آن را تایید کند.
عمدتا کارگران به دلیل عدم پرداخت حقوق خود تمایلی به ادامه کار با کارفرما نداشته و در این صورت تقاضا استعفا می کنند. یکی از وظایف اصلی کارفرما، پرداخت دستمزد و حقوق کارگران در تاریخ مندرج در قرارداد است.
متاسفانه عدم پرداخت حقوق کارگران در موعد مقرر یکی از معضلات اصلی جامعه ما محسوب می شود که در نهایت منجر به شکایت از کارفرما می شود.
گاهی اوقات مشکلات شخصی کارگر دلیلی اصلی برای استعفا است که معمولا در این شرایط کارفرما مخالفتی با درخواست آن ها نمی کند.
زمانی که کارگر از شرایط کار و نحوه عملکرد کارفرما در قبال وظایف قانونی خود رضایت کافی نداشته باشد، بحث شکایت از وی یا استعفا مطرح می شود. کارگر باید دلایل قانونی و قانع کننده برای استعفا بیاورد تا کارفرما با درخواست او موافقت کند.
در غیر این صورت شرایط برای درخواست استعفا فراهم نمی باشد و کارگر باید همچنان به فعالیت خود در محل کار ادامه دهد.
به موجب قانون کار، استعفا کارگر یکی از دلایل خاتمه یافتن قرارداد کار می باشد که در این صورت دیگر هیچ تعهدی بین کارفرما و کارگر وجود ندارد. البته که موضوع پرداخت دستمزد و حقوق کارگران مستعفی تا آخرین روز فعالیتشان پا برجا است.
دلایل استعفا کارگر
استعفا کارگر می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که در این بخش به مهم ترین آن می پردازیم. استعفا کارگر می تواند به دلایل زیر باشد:
- نارضایتی از نحوه عملکرد کارفرما
- پایین بودن دستمزد و حقوق پرداختی
- عدم پرداخت به موقع حقوق از سوی کارفرما
- فاصله زیاد بین محل زندگی و محل کار
- عدم رعایت موازین و مقررات قانونی توسط کارفرما
- نداشتن انگیزه مناسب برای ادامه کار
- پیدا کردن محیط کار دیگر با شرایط و امکانات مناسب تر
- شرایط نامناسب محیط کار
- وجود خطرات احتمالی در کار که تهدید کننده جان کارگر می باشد
- فشار بیش از حد محیط کار و عدم توانایی برای ادامه کار
- سایر مسائل مانند مشکلات شخصی و غیره
اگر شرایط کار مانند خدمات رفاهی برای کارگر فراهم باشد، قطعا برای ترک کار استعفا نمی کند و به ادامه فعالیت و کار می پردازد. دلایل عمده استعفا کارگران، نبود شرایط مناسب کاری است که در نهایت بحث استعفا مطرح می شود.
خاتمه یافتن قرارداد کار
عوامل بسیاری در اتمام قرارداد کار دخیل هستند که ماده 21 قانون کار به آن پرداخته است. قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می‌یابد:
- الف – فوت کارگر
- ب – بازنشستگی کارگر
- ج- از کار افتادگی کلی کارگر
- د – انقضاء مدت در قرارداد های کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن
- ه – پایان کار در قرارداد هایی که مربوط به کار معین است
- و – استعفای کارگر
فوت کارگر، یکی از دلایل به پایان رسیدن قرارداد کار می باشد. زمانی که کارگر فوت می کند، قرارداد کار به خودی خود از بین می رود و دیگر اثر قانونی برای طرفین نخواهد داشت.
در مورد از کار افتادگی کارگر باید به این نکته اشاره کرد که از کار افتادگی می تواند به صورت جزئی و کلی باشد. از کار افتادگی جزئی به این معنا است که کارگر در مدت زمان کوتاهی قادر به انجام فعالیت نمی باشد یا میزان آسیب دیدگی او به اندازه ای است که صرفا در مدت کوتاه توانایی کار کردن را ندارد.
اما از کار افتادگی کلی، کارگر دیگر برای همیشه قادر به انجام فعالیت و کار کردن نخواهد بود و از این حیث قرارداد کار خاتمه می یابد. بنابراین از کار افتادگی جزئی نمی تواند منجر به خاتمه یافتن قرارداد کار شود.
در قرارداد های با مدت موقت، زمان شروع و پایان کار در قرارداد درج می شود که با فرا رسیدن تاریخ درج شده، قرارداد کار نیز خاتمه می یابد. همچنین در مورد قرارداد هایی که مربوط به انجام کار معین است، با فرا رسیدن موعد مقرر، قرارداد به پایان می رسد.
استعفا کارگر نیز از دیگر دلایل به اتمام رسیدن قرارداد کار می باشد. زمانی که کارگر استعفا می کند، قرارداد منعقد شده با کارفرما از بین می رود و اثر قانونی برای طرفین نیز نخواهد داشت.
در پایان کار کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر در موارد فوق است، به کارگر و در صورت فوت او به وارث قانونی وی پرداخت خواهد شد. تا تعیین تکلیف وراث قانونی و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری توسط سازمان تامین اجتماعی، این سازمان موظف است نسبت به پرداخت حقوق متوفی به میزان آخرین حقوق دریافتی به طور علی الحساب و به مدت سه ماه به عائله تحت تکفل وی اقدام نماید.
در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید.
شرایط استعفا کارگر مطابق قانون کار
استعفا کارگر شرایطی دارد که در قانون کار به آن اشاره شده است. مطابق تبصره ماده 21 قانون کار، کارگری که استعفا می کند موظف است یک ماه به کار خود ادامه داده و بدوا استعفای خود را کتبا به کارفرما اطلاع دهد و در صورتی که حداکثر ظرف مدت ۱۵ روز انصراف خود را کتبا به کارفرما اعلام نماید، استعفا وی منتفی تلقی می شود و کارگر موظف است رونوشت استعفا و انصراف از آن را به شورای اسلامی کارگاه و یا انجمن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.
با توجه به تبصره مذکور، کارگر بعد از ارائه درخواست استعفا خود، باید به مدت یک ماه همچنان به فعالیت خود در محل کار ادامه دهد. در واقع استعفا کارگر به این معنا نیست که بلافاصله بعد از آن می تواند به فعالیت کاری خود ادامه ندهد. بلکه باید در مدت زمان 1 ماه مانند سابق برای کارفرما کار کند.
کارگر باید استعفا خود را به صورت کتبی به کارفرما ارائه دهد. همچنین باید رونوشت استعفا را به شورای اسلامی کار یا نمایندگان قانونی کارگر تقدیم نماید.
در واقع استعفا کارگر از طریق مراجع قانونی مورد بررسی قرار می گیرد و صرفا بین کارگر و کارفرما به صورت توافقی انجام نمی شود. بلکه علاوه بر نظر کارفرما، درخواست استعفا کارگر باید از طریق مراجع قانونی مورد بررسی قرار گیرد و در نهایت تایید شود.
مهلت یک ماهه در نظر گرفته شده در قانون کار برای شرایط استعفا به این دلیل است که کارفرما در این مدت زمان فرصت داشته باشد تا نیروی جدیدی را جایگزین کارگر مستعفی کند.
بنابراین شرایط استعفا کارگر مطابق قانون کار را می توان به صورت زیر خلاصه نمود:
- استعفا باید کتبا به کارفرما داده شود.
- استعفا باید حداقل یک ماه قبل از خودداری از انجام کار به کارفرما تحویل شود. تا کارفرما فرصت تامین نیروی جایگزین داشته باشد.
- در صورت پشیمانی کارگر از انجام استعفا، وی می تواند حداکثر ظرف ۱۵ روز از تاریخ ارائه استعفاء، کتبا انصراف خود از استعفا را به کارفرما ارائه نماید.
- در مراکز دارای شورای اسلامی و یا انجمن صنفی یا نمایندگی کارگران، رونوشت گزارش ها باید به مراجع مذکور نیز تسلیم شود.
- در کار موقت و معین، به دلیل عدم حق فسخ قرارداد از سوی کارگر، استعفا نیز از نظر قانون بی معنا خواهد بود.
انصراف کارگر از استعفا
در صورتی که کارگر قصد استعفا داشته باشد، باید استعفا خود را کتبا به کارفرما بدهد. اما گاهی اوقات ممکن است کارگر بنا به دلایل مختلف از ارائه استعفا نامه پشیمان شود که در این صورت ظرف مدت زمان قانونی باید انصراف از استعفا خود را به طور صریح اعلام کند.
در قانون کار، مدت زمان 15 روز برای انصراف کارگر از استعفا در نظر گرفته شده است. کارگر می تواند حداکثر ظرف مدت 15 روز از تاریخ ارائه استعفا، انصراف خود را در این زمینه کتبا در اختیار کارفرما قرار دهد. در صورتی که کارگر بعد از مدت مقرر، اقدام به ارائه استعفا کند، به درخواست وی ترتیب اثر داده نمی شود و انصراف وی از استعفا منتفی خواهد شد.
لازم به ذکر است که در قرارداد های کار اعم از مدت موقت و معین، کارگر حق ارائه استعفا نخواهد داشت. در واقع در این نوع قرارداد ها، استعفا معنای خاصی دارد و با فرا رسیدن تاریخ سر رسید، قرارداد به پایان می رسد.
در قرارداد های با مدت دائمی، امکان استعفا کارگر وجود دارد؛ زیرا در قرارداد دائمی، مدت زمان مشخصی برای خاتمه یافتن قرارداد وجود ندارد و کارگر در صورت عدم تمایل به ادامه کار، می تواند تقاضای استعفا کند.
ضوابط استعفا کارمندان دولت
در قانون مدیریت خدمات کشور و قانون استخدامی کشور، شرایط و ضوابط استعفا کارمندان دولت مورد بررسی قرار گرفته است. به موجب ماده 48 قانون مدیریت خدمات کشور، در صورت استعفا کارمند، قرارداد او با سازمان و یا ارگان دولتی برای همیشه از بین می رود و دیگر کارمند رسمی دولت به شمار نمی رود.
مطابق ماده 64 قانون استخدامی کشور، کارمند رسمی می تواند با یک ماه اعلام قبلی از خدمت دولت استعفا کند. در هیچ مورد استعفا کارمند رافع تعهدات او در برابر دولت نخواهد بود.
استعفا از تاریخی تحقق می یابد که وزارتخانه یا مؤسسه دولتی مربوط مستخدم به موجب حکم رسمی با آن موافقت کند. وزارتخانه یا مؤسسه دولتی مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ وصول استعفا، رد یا قبول استعفا را کتبا اعلام دارد. اگر تا پایان یک ماه مذکور، رد یا قبول استعفا ابلاغ نگردد، این امر در حکم عدم قبول استعفا تلقی خواهد شد.
کارمند دولت می تواند در صورت عدم قبول درخواست استعفا، به سازمان امور اداری و استخدامی کشور شکایت کند. شکایات مزبور باید قبل از تقدیم به شورای دولتی و در غیاب آن به دیوان عالی کشور به سازمان اداری و استخدامی کشور تقدیم شود. مرجع رسیدگی به شکایات استعفا کارمندان رسمی دولت، شورای سازمان امور اداری و استخدامی کشور است.
در صورتی که کارمند دولت مدت دو ماه بدون اطلاع و عذر موجه در محل خدمت خود حاضر نشود، از تاریخ ترک خدمت مستعفی شناخته شده و مانند کارمند مستعفی با وی رفتار می شود.
هر گاه کارمند مذکور مدعی شود به دلایلی که خارج از حدود قدرت و اختیار او بوده نتوانسته است در محل خدمت حاضر شود و یا عدم حضور خود را اطلاع دهد و ادعای او مورد قبول وزارتخانه یا مؤسسه مربوط قرار نگیرد، می تواند شکایت خود را به ضمیمه مدارک مورد استناد به سازمان امور اداری و استخدامی کشور تسلیم کند.
شورای سازمان امور اداری و استخدامی کشور مکلف است در اسرع وقت به شکایت مزبور رسیدگی و حکم مقتضی صادر کند. در صورتی که حکم شورا حاکی از موجه بودن عذر کارمند باشد به محل خدمت خود مراجعه کرده و حقوق مدت غیبت به وی پرداخت خواهد شد و اگر پست سازمانی او به دیگری داده شده باشد، از تاریخی که مستعفی شناخته شده آماده به خدمت محسوب و مانند کارمند آماده به خدمت با وی رفتار می شود.
استخدام مجدد کارمند رسمی دولت که طبق ماده مزبور استعفا کرده است، در صورت احتیاج به وجود او مانعی ندارد.
مشاوره حقوقی در مورد شرایط استعفا کارگر
استعفا کارگر یکی از موضوعات مهم در قانون کار است که با توجه به شرایط مشخصی صورت می گیرد.. استعفا کارگر اصول و مقررات خاص خود را دارد و قطعا داشتن اطلاعات و دانش حقوقی می تواند در این زمینه بسیار کارساز باشد.
متاسفانه بسیاری از مسائل و مشکلات پیش آمده در حوزه کار به دلیل عدم اطلاع از راه و روش های قانونی و حقوقی می باشد. به همین جهت وجود وکیل و یا مشاور و کارشناس حقوقی مجرب می تواند در این زمینه موثر باشد.
اگر در مورد استعفا خود با کارفرما دچار مشکل حقوقی شده اید، اخذ وکیل می تواند کمک فراوانی به طرفین کند. اما به دلایل مختلف ممکن است دسترسی به وکیل وجود نداشته باشد. در این صورت بهترین گزینه برای شما استفاده از مشاوره حقوقی به صورت آنلاین و تلفنی است.
مشاوره های حقوقی آنلاین یا تلفنی مزیت های فراوانی دارد که برخورداری از شرایط مناسب اطلاعات حقوقی امکان پذیر است. از طریق مشاوره حقوقی می توان اطلاعات لازم در مورد شرایط و نحوه استعفا کارگر را کسب کرد. در واقع با کمترین هزینه و در کوتاه ترین زمان ممکن می توان از اطلاعات حقوقی لازم بهره مند شد.
سایت وکیل کار 24 با بهره مندی از مشاوران و کارشناسان مجرب و متخصص در حوزه حقوق کار و ارائه خدماتی نظیر مشاوره های تخصصی حقوقی، می تواند اطلاعات لازم در خصوص شرایط استعفا کارمند و یا کارگر را در اختیارتان قرار دهد.
مشاوره حقوقی در ارتباط با مسائل مختلف قوانین کار توسط وکیل کار 24 به صورت تخصصی انجام می شود و یقینا می توانید به نتیجه دلخواه خود برسید. در هر صورت برای کسب مشاوره حقوقی در حوزه قوانین کار می توانید با کارشناسان ما در ارتباط باشید.
شرایط استعفا کارگر چگونه است؟
کارگری که استعفا می کند، موظف است یک ماه به کار خود ادامه داده و بدوا استعفای خود را کتبا به کارفرما اطلاع دهد.
کارگر چگونه می تواند از استعفا خود انصراف دهد؟
کارگر می تواند حداکثر ظرف مدت 15 روز از تاریخ ارائه استعفا، انصراف خود را در این زمینه کتبا در اختیار کارفرما قرار دهد.
شرط اصلی استعفا کارگر چیست؟
استعفا باید حداقل یک ماه قبل از خودداری از انجام کار به کارفرما تحویل شود تا کارفرما فرصت تامین نیروی جایگزین داشته باشد.
شرایط استعفای کارمندان رسمی دولت به چه صورت است ؟
از جمله شرایط استعفای کارمندان رسمی دولت آن است که باید یک ماه قبل از خروج از خدمت آن را به اطلاع اداره برسانند.
برای دریافت مشاوره حقوقی در ارتباط با شرایط استعفا کارگر و کارمند، چه راهکاری پیشنهاد می دهید؟
در صورتی که در محلی مشغول به کار هستید و قصد استعفا دارید، برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه می توانید از خدمات حقوقی سایت وکیل کار 24 بهره مند شوید.
