کارفرما می‌ تواند در قرارداد مدت را تعیین کند؟

در بررسی این موضوع که آیا کارفرما می‌تواند در قرارداد مدت تعیین کند باید بگوییم که قرارداد کار یکی از مهم‌ترین مسائل در حوزه حقوق کار و رابط میان کارگر و کارفرما به حساب می‌آید.

به همین دلیل باید اطلاعات طرفین در مورد آن بالا باشد. این روزها به دلیل شرایط اقتصادی که در کشور حاکم شده است افراد بیشتری تمایل به کار کردن و حتی کار دوم کردن پیدا کرده‌اند.

زمانی که نیروی کار زیاد شود، شاهد این خواهیم بود که حق کارگران ضایع شود. این تضییع حق کارگران در اکثر مواقع به دلیل عدم آگاهی آن‌ها از قرارداد کار و حقوقی که می‌توانند برای خود در نظر بگیرند است. زمانی هم که افراد از حقوق خود بی‌خبر باشند، مشکلات زیادی در جامعه به وجود می‌آید.

قرارداد کار راهی است برای آن که کارگر و کارفرما حقوق و تکالیف یکدیگر را در آن معین کنند و به این ترتیب محدوده روابط کاری میان خود را مشخص نمایند.

به طور معمول افراد باید در ضمن تنظیم قرارداد کاری دقت لازم را به کار گرفته و متن قرارداد را به خوبی مطالعه نمایند و اگر برخی از مفاد آن را متوجه نشدند، می‌توانند از کارشناسان و وکلای سامانه وکیل کار 24 مشورت بگیرند.

متخصصان این سامانه نیز بر اساس تجربیات خود در زمینه حقوق کار، فرد را به بهترین نحو راهنمایی خواهند کرد.

انواع قرارداد کار

برای آنکه متوجه شویم آیا کارفرما می‌تواند در قرارداد کار مدت تعیین کند، لازم است به بررسی انواع قرارداد کار بپردازیم. قراردادهای کار بر اساس مدت زمان آن به چند دسته تقسیم می‌شوند:

قرارداد کار موقت

در میان تمام انواع قرارداد کاری، قرارداد کار موقت، از همه مشهورتر و پرکاربردتر است. زیرا از همه آسان‌تر بوده و کارفرمایان به هنگام انعقاد قرارداد کار، از نوع موقت آن استفاده می‌کنند.

اما قرارداد کار موقت به این معناست که در قرارداد کار، کارفرما مدت معینی را مشخص کند. در واقع این قرارداد یک تاریخ شروع و یک تاریخ پایان دارد و زمانی که تاریخ پایان قرارداد فرا برسد، قرارداد کار اعتبار خود را از دست خواهد داد.

قراردادهای کار قابل تمدید است اما این جواز تمدید به این معنا نیست که قرارداد موقت به دائم تبدیل شده باشد.

امنیت شغلی کارگران در قرارداد کار موقت بسیار پایین است. زیرا همه دوست دارند منبع درآمد آن‌ها ثابت و دائمی باشد و موقت بودن قرارداد کار همیشه خطر از دست دادن و تمدید نشدن دارد.

زمانی که اقدام به تنظیم قرارداد کار موقت می‌کنید، کارفرما این اختیار را دارد که مدت قرارداد را مشخص کند. البته حداکثر مدت قرارداد موقت از سوی وزارت کار تعیین می‌شود که در سال 1400 حداکثر مدت تنظیم قرارداد موقت را 4 سال تعیین نمودند.

همانگونه که اشاره کردیم عیبی که تنظیم قرارداد کار به صورت غیرموقت دارد این است که هنگامی که قرارداد کار به پایان رسید ممکن است کارفرما دیگر آن را تمدید نکند و همین امر باعث می‌شود امنیت شغلی کارگر در این نوع قرارداد در خطر باشد.

نکته‌ای که درمورد قرارداد موقت باید بدانید این است که کارفرما در قرارداد موقت باید برای اخراج کردن کارگر محدودیت‌های خاصی را در نظر بگیرد و در واقع تنها زمانی می‌تواند او را اخراج کند که از وظایف خود کوتاهی کرده باشد و یا برای کارفرما ضرری ایجاد کرده باشد.

در قرارداد کار موقت، کارفرما بیشتر بر روی عملکرد و میزان کارایی کارگر تمرکز می‌کند و پس از پایان مدت قرارداد، امکان دارد آن را به دائم تبدیل کرده و یا آن که مجددا تمدید نماید.

قرارداد کار دائم

از بهترین قراردادهای کاری برای کارگر، قرارداد کار دائم است. در قرارداد کار دائم بر خلاف قرارداد کار موقت، کارفرما نمی‌تواند مدت تعیین کند و این قرارداد فاقد مدت است.

در این قرارداد امنیت شغلی کارگر تامین شده است و دیگر کارگر ترس از دست دادن شغل خود را نخواهد داشت. زیرا پایان این قرارداد مشخص نگردیده و کارگر می‌تواند بدون دغدغه فکری کار خود را انجام دهد.

البته باید توجه داشت که عدم وجود مدت در این نوع قرارداد به این معنا نیست که کارگر می‌تواند اهمیتی به وظایف شغلی خود نداده و طبق میل خود عمل کند، بلکه در این نوع قرارداد نیز کارفرما این حق را دارد که اگر کارگر از وظایف خود سرپیچی کرد، او را اخراج نماید.

کارفرما بدون وجود دلیل موجه نمی‌تواند کارگر را در این قرارداد اخراج کند، و حتما برای اخراج او باید دلیل موجع داشته باشد.

تنظیم قرارداد کار به صورت دائم، باعث می‌شود که کارگر از مزایای یک کار ثابت برخوردار شود. چون، زمنی که تعداد سال‌های کاری افزایش پیدا کند، مزایای کارگر مانند بیمه، سنوات و حقوق نیز افزایش پیدا خواهد کرد.

همچنین در قرارداد کار دائم کارگر از مزیت‌هایی مانند بازنشستگی و یا مستمری از کار افتادگی بهره‌مند می‌گردد.

توجه داشته باشید که در زمان تنظیم قرارداد، اگر در آن مدت خاصی تعیین نمایید، آن قرارداد موقت محسوب می‌شود حتی اگر مدت آن زیاد باشد.

قرارداد دائمی تنها با فوت کارگر، بازنشستگی، استعفای کارگر و یا اخراج کارگر از سوی کارفرما با یک دلیل موجه به پایان می‌رسد.

قرارداد کار معین

از دیگر انواع قرارداد کار، قرارداد کار معین است که در مواد 24 و 25 قانون کار، از آن نام برده شده است. قرارداد کار معین آن گونه که از نامش مشخص است، قرارداد کاری است که به موجب آن، کارفرما کار مشخص و معینی را به کارگر می‌سپارد تا انجام دهد.

به عنوان مثال ابزار و وسایل لازم را در اختیار کارگر قرار می‌دهد، تا خانه وی را رنگ کند. در قرارداد کار معین، عملکرد و کارایی کارگر اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند و کارگر باید دقت زیادی بر روی نحوه کار کردنش داشته باشد.

در قرارداد کار معین، چنانچه مدت انجام کار، یک سال یا بیشتر تعیین شده باشد (اعم از آن که متوالی باشد یا متناوب) کارفرما وظیفه دارد برای هر سال سابق کار کارگر، در پایان قرارداد کار مبلغی معادل با یک ماه اخرین حقوق وی، به او پرداخت کند. این وظیفه کارفرما در قرارداد کار موقت نیز وجود دارد.

نکته لازم به ذکری که وجود دارد این است که قرارداد کار موقت را نه کارگر و نه کارفرما نمی‌توانند به تنهایی فسخ کنند.

قرارداد آزمایشی

چهارمین نوع از انواع قرارداد کار، قرارداد کار آزمایشی است. مطابق با مواد قانون کار، قرارداد آزمایشی در دو حالت ممکن است تنظیم گردد:

• قرارداد آزمایشی به صورت مستقل
• قرارداد آزمایشی به صورت بخشی از قرارداد کار

کارفرما می‌تواند در ابتدا به کارگر صرفا یک قرارداد کار آزمایشی پیشنهاد کند و یا آن که در قرارداد کار، مدت زمانی را به عنوان آزمایشی تعیین کند.

پس عملا این دو فرقی باهم ندارند و فقط در نوع دوم، کارگر با خیال راحت‌تری قرارداد کار را منعقد می‌کند. زیرا می‌داند پس از پایان مدت آزمایشی کارش ادامه دارد در حالی که در نوع اول، احتمال دارد کارفرما با وی قرارداد کار منعقد نکند.

کارفرما در تعیین مدت قرارداد آزمایشی اختیار عمل نداشته و محدودیت‌هایی دارد. حداکثر مدت قرارداد آزمایشی برابر با یک ماه است که این مدت در صورتی که نیاز به کارگر با مهارت تخصصی باشد، تا 3 ماه قابل افزایش است.

کارفرما بیشتر از 3 ماه نمی‌تواند شخصی را به عنوان کارگر آزمایشی مشغول به کار نگه دارد و یا پس از پایان مدت آزمایشی آن را تمدید کند. پس اگر کارگری بیشتر از 3 ماه مشغول به کار باشد، دیگر از حالت آزمایشی خارج شده است.

قرارداد کارآموزی

یکی دیگر از آشناترین قراردادهای کاری، قرارداد کارآموزی است. قرارداد کارآموزی یکی از راه‌های کسب مهار و تجربه است و افراد برای آن که مهارتی را یاد بگیرند و تجربه‌ای عملی در زمینه آن مهارت به دست آورند، دوره کارآموزی می‌گذارنند.

گذراندن دوره کارآموزی به افراد به خصوص جوانان کمک می‌کند که در آینده بتوانند با تکیه بر مهارتی که در این دوره کسب کردند، کاری برای خود راه اندازی کنند.

پرداخت حقوق در دوره کارآموزی براساس توافق کارگر و کارفرما است. گاهی امکان دارد کارفرما برای کارآموز یک حداقل دستمزدی را مشخص نموده و در سر موعد به او پرداخت کند، گاهی هم امکان دارد کارگر در دوره کارآموزی به صورت رایگان برای کارفرما کار کند.

به هنگام تنظیم قرارداد کار، چه نکاتی را باید در نظر داشت؟

زمانی که تصمیم دارید قرارداد کاری تنظیم نمایید، لازم است نکاتی را بدانید تا بتوانید بهترین قرارداد کار را تنظیم نمایید.

قید مشخصات طرفین در قرارداد کار

در تنظیم قرارداد کار، مشخصات زیادی از کارفرما لازم نیست و قید نام و نام خانوادگی و نام پدر، شماره تلفن و کد ملی و آدرس کفایت می‌کند. اما برای کارمند یا کارگر مشخصات دقیق‌تری باید ذکر شود و از جمله مشخصاتی که قید آن‌ها ضروری است می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تاریخ تولد
• مشخصات شناسایی مثل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، نشانی و تلفن
• وضعیت تاهل (مجرد یا متاهل)
• وضعیت نظام وظیفه (معافیت یا پایان خدمت)
• تعداد فرزند در صورت وجود
• نوع و میزان مدرک تحصیلی

تعیین مدت قرارداد در زمان تنظیم قرارداد کار موقت

زمانی که قرارداد کار به صورت موقت و یا انجام کاری معین تنظیم می‌شود، لازم است که طرفین یعنی کارگر و کارفرما، مدت را در آن تعیین کنند.

بنابراین کارفرما در قرارداد کار موقت می‌تواند مدت تعیین نماید. لازم است در قرارداد کار موقت، تاریخ شروع و تاریخ پایان قرارداد به صورت دقیق قید شود.

تعیین دقیق موضوع کار به هنگام تنظیم قرارداد کار

زمانی که طرفین می‌خواهند قرارداد کاری تنظیم نمایند، لازم است که حتما مشخص کنند که قرارداد کار برای چه سمتی تنظیم می‌شود، وظایف کارگر چیست و شرح وظایف او درج شود.

درج شرح وظایف باید به صورت دقیق و واضح و فارق از هرگونه ابهامی باشد. در زمان تنظیم قرارداد نباید از جملات کلی و مبهم استفاده کرد.

تعیین ساعات کار در قرارداد کار

توصیه می‌کنیم که حتما در زمان تنظیم قرارداد کار، ساعات کاری مدنظر به صورت دقیق قید شود. این کار باعث می‌شود جلوی هرگونه تخلفی گرفته شود.

تعیین محل انجام کار به همراه نشانی دقیق در قرارداد کار

زمانی که قرارداد کار موقت یا قرارداد کار معین تنظیم می‌شود، ضرورت دارد که محل انجام کار مشخص باشد. البته تعیین محل انجام کار به این معنی نیست که جزئیات زیادی را وارد کنید، بلکه صرف تعیین شهر و محدوده محل کاری کفایت می‌کند.

همنین کارگر و کارفرما باید در خصوص امکان تغییر محل کار به توافق برسند و به نتیجه برسند که آیا کارگر یا کارمند حاضر به انجام فعالیت در شهر دیگری هست یا خیر.

عیین دستمزد و سایر حقوق و مزایا

از دیگر نکاتی که در زمان تنظیم قرارداد کار چه به عنوان کارگر و چه به عنوان کارفرما باید در نظر داشته باشید این است که مبلغی پایین‌تر از حداقل حقوق و مزایایی که به صورت سالانه از سوی وزارت کار مشخص می‌شود تعیین نکنید.

حتما در قرارداد کار حق بیمه را درج کنید در غیر این صورت آن قرارداد غیرقانونی است. چون بیمه حق قانونی هر کارگری است.

برای آگاهیی از حداقل‌هایی که به صورت سالانه از سوی وزارت کار تعیین می‌گردد، حتما صفحه رسمی وزارت کار و رفاه اجتماعی را مشاهده نمایید.

اگر کارفرمایی می‌خواهد به کارگر یا کارمند خود به صورت ساعتی یا روزانه دستمزد پرداخت کند، باید این موضوع را به طور حتم در قرارداد قید نماید و درج کند که پرداخت حقوق به صورت ساعتی یا روزانه است.

مشخص نمودن وضعیت تعطیلات در زمان تنظیم قرارداد کار

زمانی که کارگر و کارفرما در حال تنظیم قرارداد کار هستند باید تمامی جوانب را در نظر گرفته و درمورد آن توافق کنند. یکی از این جوانب تعطیلات است که باید در خصوص آن تعیین تکلیف شود.

مرخصی‌های هفتگی و ماهانه و سالانه را براساس حداقل‌های اعلام شده از سوی وزارت کار تعیین نمایید. به موجب قوانین وزارت کار، تعطیلی هفتگی روز جمعه است و همراه با دستمزد خواهد بود.

تعطیلات رسمی نیز کارگر یا کارمند تعطیل خواهد بود. میزان مرخصی‌های استحقاقی کارگر نیز باید مطابق با اعلامیه وزارت کار و رفاه اجتماعی باشد.

شرح تعهدات کارگر و کارفرما در زمان عقد قرارداد کار

همانگونه که بیان نمودیم، شرح وظایف و تعهدات کارگر و کارفرما باید در قرارداد کار ذکر شود. به عبارت دیگر هرچیزی که طرفین در مورد آن در خصوص کار توافق کرده‌اند، باید به صورت واضح و روشن و بدون هیچ‌گونه ابهامی ذکر شود.

کارگر و کارفرما نباید به توافقات شفاهی اکتفا کنند زیرا به راحتی قابل انکار است. بنابراین بهترین کار این است که توافقات و وظاف و تعهدات را مکتوب کنند تا بعدا درگیر مسائل و مشکلات حقوقی نشوند.

آیا کارفرما حق تعیین مدت در قرارداد کار را دارد؟

از مطالبی که در این مقاله بیان نمودیم باید متوجه شده باشید که اگر قرارداد کار از نوع معین و یا موقت باشد، کارگر این حق را دارد که مدتی را در قرارداد کار تعیین کند.

به طور کلی در قرارداد کار موقت، تعیین مدت ضروری است و حتما باید در آن مدت تعیین شود وگرنه قابل ابطال است. در قرارداد کار معین نیز می‌توان مدت مشخص کرد که این کار را یا کارفرما انجام می‌دهد، یا هر دو طرف بر سر آن به توافق می‌رسند. تنها در قرارداد کار دائم است که کارفرما حق تعیین مدت را ندارد.

در انتهای این مطلب لازم است بگوییم که تنظیم قرارداد کار امر مهمی است و اگر کافرما بخواهد در این زمینه با مسائل و مشکلات حقوقی مواجه نگردد، و یا اگر کارگر بخواهد حقش ضایع نشود، بهتر است که قرارداد کار تنظیم نموده و در آن تمامی جوانب را در نظر گرفته و با یکدیگر به توافق برسند.

قرارداد کار لازم است که به صورت مکتوب باشد تا طرفین نتوانند از وظایف و تعهدات خود شانه خالی کنند. همچنین اگر قرارداد کار از نوع موقت یا کار معین است، کارفرما می‌تواند در آن مدت تعیین نماید.