راهنمای مقاله
کارگران مشمول قانون کار، حق و حقوقی دارند که کارفرما باید نسبت به اجرای آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهد. در روابط کار، تجربه ثابت کرده است که علت اصلی اختلاف بین کارگر و کارفرما به دلبل عدم انجام تکالبف قانونی از طرف کارفرما است.
برخی از کارفرمایان اینگونه تصور می‌کنند که وظیفه آن‌ها فقط این است که دستمزد ماهانه کارگر را پرداخت کنند. اما وظایف دیگری در قانون برای کارفرما تعیین شده است که باید آن‌ها در در قبال کارکنان خود به بهترین شکل ممکن انجام دهد.
در روابط کار، آن چیزی که بیش از همه مهم است، مسائل مالی مانند پرداخت حقوق و دستمزد می‌باشد. کارگری که برای کارفرما کار انجام می‌دهد، این حق را دارد که در اواخر هر ماه، دستمزد خود را دریافت کند. در مقابل نیز کارفرما باید به نحوی عمل کند که حتی الامکان از کارگران حمایت نماید.
حمایت کارفرما از کارگر صرفا پرداخت نمودن حقوق و دستمزد نیست، بلکه خدمات و امکانات رفاهی دیگری نیز برای آن‌ها در قانون تعیین شده است.
آنچه که به عنوان حقوق کارگر تعریف شده و میزان آن هر ساله توسط شورای عالی کار تصویب می‌شود، شامل موارد مختلفی می‌شود. در مورد حقوق کارگر، عمدتا اینگونه تصور می‌شود که صرفا شامل دستمزد پایه می‌باشد اما مواردی چون حق مسکن، بن خواروبار، حق عائله مندی و غیره در حقوق ماهانه کارگر گنجانده می‌شود. به بیان دیگر، مجموع این موارد به همراه دستمزد، حقوق ماهانه کارگر را تشکیل می‌دهند.
یکی از موضوعات مهمی که مورد توجه قانون کار قرار گرفته، بحث مسکن کارگران است. موضوع مسکن در هر شرایطی حائز اهمیت است و با توجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور ما، به یکی از معضلات اصلی آحاد جامعه تبدیل شده است.
متاسفانه مقررات مربوط به تامین مسکن کارگران که در قانون کار ذکر شده است، مورد توجه کارفرمایان قرار ندارد و کارگران همواره با مسئله تهیه مسکن برای خانواده خود با مشکلاتی مواجه هستند.
از این جهت پرداخت حق مسکن جز وظیفه قانونی کارفرما است و باید ماهانه آن را به همراه حقوق کارگران پرداخت کند. اگر کارفرما حق مسکن کارگر را پرداخت نکند، قانونا کارگر این امکان را دارد که اقدام به طرح شکایت از کارفرما نماید.
ثبت شکایت از کارفرما در این شرایط، از طریق دادخواست شکایت کارگر از کارفرما بابت حق مسکن صورت می‌گیرد و لازم است که تنظیم آن بر اساس نکات و مقررات حقوقی صورت گیرد.
حق مسکن کارگر چیست؟
حقوقی که به صورت ماهانه به کارگران از طرف کارفرما پرداخت می‌شود، صرفا در ارتباط با دستمزد پایه نیست و موارد دیگری را نیز شامل می‌شود. مواردی چون بن خواروبار، حق مسکن، کمک هزینه عائله مندی یا همان حق اولاد به عنوان بخشی از حقوق کارگران به شمار می‌روند.
حال یکی از مهم‌ترین اجزا حقوق کارگران، حق مسکن آن‌ها است. مسکن در هر حالتی، به عنوان مهم‌ترین موضوعات جامعه محسوب می‌شود و شاید اساسی‌ترین نیاز هر فرد در جامعه به شمار می‌رود. از این رو قانون کار که جنبه حمایتی از کارگران دارد، توجه خاصی به موضوع مسکن کارگر دارد.
حق مسکن، به عنوان جزء لاینفک حقوق کارگران مشمول قانون کار محسوب شده و از این حیث، کارفرما نمی‌تواند از پرداخت آن خودداری نماید. در واقع می‌توان گفت که حق مسکن، به عنوان تکلیف قانونی برای کارفرمایان است که میزان آن با توجه به افزایش حقوق هر ساله، زیاد می‌شود.
پر واضح است که حق مسکن کارگر باید افزایش پیدا کند اما میزان آن به حدی نیست که یک کارگر بتواند از طریق آن اقدام به تهیه مسکن برای خود نماید.
مبلغی که به عنوان حق مسکن کارگران تعیین شده است، نمی‌توان به دید خرید مسکن به آن توجه نمود، بلکه شاید کارگران بتوانند از طریق آن خانه‌ای را اجاره نموده و تا حدی بتوان نیاز مسکن کارگر در این زمینه تامین گردد.
از آن جهت که با توجه به شرایط فعلی اقتصادی، تامین مسکن به عنوان یکی از مشکلات اصلی عموم جامعه از جمله قشر کارگر محسوب می‌شود، شورای علی کار باید تدابیری را در این زمینه بیاندیشند که کارگران دغدغه‌ای برای تهیه مسکن نداشته و بتوانند به اندازه کافی، مسکن تهیه نمایند.
حق مسکن به عنوان بخشی از حق السعی
موضوع مسکن کارگران در قانون کار مورد بررسی قرار گرفته است که از این حیث، می‌توان گفت که این موضوع، جز وظیفه کارفرمایان به شمار می‌رود.
ماده 34 قانون کار، به تعریف حقی السعی پرداخته است که بر همین اساس، حق مسکن نیز به عنوان بخشی از حق السعی کارگران به شمار می‌رود.
کلیه دریافت‌های قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار اعم از مزد یا حقوق کمک عائله مندی، هزینه مسکن، خواربار، ایاب و ذهاب، مزایای غیر نقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آن‌ها دریافت می‌نماید را حق السعی می‌نامند.
در واقع حق السعی، مجموع کل حقوق و مزایای متعلق به کارگر را شامل می‌شود که حق مسکن به عنوان یکی از اجزا اصلی آن به شمار می‌رود.
مواردی مانند حق مسکن، عائله مندی، بن خواروبار و غیره، به منظور حمایت از قشر کارگر برای آن‌ها در نظر گرفته شده است. در این صورت حق مسکن جنبه انگیزشی برای کارگران دارد که به واسطه آن بتوانند با شرایط بهتری برای کارفرما کار انجام دهند.
با توجه به این که موضوع حق مسکن در قانون کار به آن اشاره شده است، وظیفه پرداخت آن در هر شرایطی با کارفرما است. همچنین این موضوع نیز به عنوان حق قانونی کارگران تعیین شده که در هر صوزت، کارفرما نمی‌تواند نسبت به پرداخت نمودن آن خودداری نماید.
با توجه به این که حق السعی بدین معناست که کارگر بر اساس سعی و تلاشی که به منظور انجام کار در کار می‌نماید، در قبال یک سری حق و حقوقی را دارد که حق مسکن شامل آن شده و وظیفه پرداخت آن با کارفرما است. در این صورت کارفرما حق ندارد که پرداخت حق مسکن کارگران را به تاخیر اندازد و یا از پرداخت آن خودداری کند.
مهم‌ترین خدمات رفاهی کارگران؛ تامین مسکن
با بررسی قانون کار می‌توان به این موضوع پی برد که تنها حق کارگران و تکلیف کارفرمایان، پرداخت حقوق و دستمزد نیست. شاید بخش مهمی از حقوق کارگران به موضوع دستمزد آن‌ها ارتباط داشته باشد، اما لازم است که این قشر زحمت کش جامعه از خدمات رفاهی نیز برخوردار باشد.
با توجه به این که کارگران جز قشر آسیب پذیر بوده و مشکلات اقتصادی طبیعتا این گروه از جامعه را مورد هدف قرار می‌دهد، در این صورت رفاه و زندگی کارگران با مشکلاتی مواجه شده است.
ارائه خدمات رفاهی که درز قانون تعیین شده است، به جهت آن است که کارگران، شرایط زندگی و رفاهی مناسبی داشته باشند تا از طریق آن بتوانند امورات زندگی خود را بدون مشکلی بگذرانند.
شاید بتوان گفت که با توجه به اوضاع اقتصادی حاکم بر جامعه، رفاه و آسایش عموم مردم، دچار مشکلاتی شده است اما قانونگذار امکانات و خدماتی را برای کارگران در نظر گرفته که تا حد امکان، رفاه و زندگی آن‌ها دچار مشکل نشود. فصل هشتم قانون کار، اختصاص به موضوع خدمات رفاهی کارگران دارد که در آن به موضوع مسکن کارگر نیز اشاره شده است.
خدمات رفاهی تعیین شده در این فصل از قانون به موارد مختلفی چون خدمات درمانی و بهداشتی اشاره شده است اما موضوع مسکن به دلیل اهمیت بالایی که دارد، بیشتر مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است.
به موجب ماده 149 قانون کار، کارفرمایان مکلفند با تعاونی‌های مسکن و در صورت عدم وجود این تعاونی‌ها مستقیما با کارگران فاقد مسکن جهت تامین خانه‌های شخصی مناسب همکاری لازم را بنمایند و همچنین کارفرمایان کارگاه‌های بزرگ مکلف به احداث خانه‌های سازمانی در جوار کارگاه و یا محل مناسب دیگر می‌باشند.
ماده مزبور اشاره به همکاری کارفرما با مراجع ذی ربط جهت تامین مسکن کارگران اشاره دارد. در این صورت کارفرما باید اقدامات لازم برای آن که کارگران بتوانند مسکن خود را تهیه کنند، نماید.
البته در حال حاضر و در رویه فعلی کاری جامعه ما، بحث تامین مسکن چندان مورد توجه کارفرمایان نیست و می‌توان به صراحت گفت که مواد قانونی فصل هشتم قانون کار از سوی کارفرمایان اجرا نمی‌شود.
گفتنی است که تهیه مسکن برای کارگران جز وظیفه قانونی کارفرمایان نیست و مواد مزبور صرفا به تعامل کارفرما با مراجع ذی صلاح برای آن که کارگران بتوانند مسکن خود را تهیه کنند، اشاره دارد.
در واقع پرداخت حق مسکن کارگران به عنوان تکلیف قانونی کارفرمایان محسوب شده و لازم است که پرداخت آن به عنوان بخشی از حقوق ماهانه کارگران انجام شود.
میزان حق مسکن در سال 1401
از آن جهت که حق مسکن به عنوان یکی از بخش‌های اصلی حقوق کارگران را تشکیل می‌دهد، در این صورت با افزایش حقوق در هر سال، میزان حق مسکن نیز به همان میزان افزایش پیدا می‌کند. همانطور که گفته شد، حق مسکن، بخشی از حق السعی کارگران به شمار رفته و در این صورت پرداخت آن جز وظایف کارفزمایان محسوب می‌شود.
با این اوصاف، لازم است که کارفرما از میزان حق مسکن کارگر اطلاع داشته باشد که در زمان پرداخت حقوق نیز آن را اعمال کند. مقدار حق مسکن را شورای عالی کار تعیین می‌کند و در این صورت کارفرما مکلف است که بر اساس میزان تعیین شده، هزینه مسکن کارگران را پرداخت نماید.
حق مسکن که شامل حقوق کارگران از طرف وزارت کار تصویب می‌شود، لازم است که کارفرما به محض تصویب آن را در مورد پرداخت حقوق کارگران اعمال نماید.
در مورد این موضوع که حق مسکن کارگران در سال 1401، چه میزان است باید گفت که بر اساس مصوبه شورای عالی کار، مقدار آن به صورت ماهانه به مبلغ 650 هزار تومن تعیین شده است.
بنابراین میزان حق مسکن کارگر در سال 1401، 650 هزار تومن بوده که اگر بر اساس هزینه‌های مسکن در حال حاضر بخواهیم این میزان را مطابقت دهیم، بسیار ناچیز است. کم بودن میزان حق مسکن کارگران، موضوعی است که همواره مورد انتقاد قرار گرفته و لازم است که تداببر موثری در این زمینه اتخاذ شود.
مبلغ مزبور به عنوان حق مسکن کارگر در اسفند سال 1400 تصویب شده است که در این صورت کارفرمایان موظف هستند که از شروع سال جدید، مقدار جدید حق مسکن را به عنوان پرداختی حقوق ماهانه انجام دهند.
لازم به ذکر است که ابتدا میزان حق مسکن کارگران، 550 هزار تومن بود که با تصویب بخشنامه جدید، این میزان به 650 هزار تومن افزایش پیدا کرد و بر همین اساس، کارفرمایان مکلف هستند که از مهر ماه 1401، افزایش صورت گرفته را اعمال کنند.
در این صورت کارگران، در 6 ماه اول سال که حق مسکن را به میزان 550 هزار تومن دریافت کرده‌اند، مبلغی به میزان 600 هزار تومن از کارفرما طلبکار هستند.
یعنی به ازای هر ماه تا پایان شش ماهه اول سال، 100 هزار تومن کارفرما باید به عنوان حق مسکن باید به کارگران پرداخت نماید که مجموع آن همان ششصد هزار تومن می‌شود.
دلایل شکایت از کارفرما بابت حق مسکن
موضوعات مختلفی می‌تواند به عنوان دلیل اصلی شکایت از کارفرما به شمار روند که یکی از آن‌ها، حق مسکن کارگر است. در بخش‌های قبلی به طور مفصل به موضوع حق مسکن و میزان آن در سال جدید پرداختیم.
حق مسکن به عنوان قانونی کارگران در روابط کار است که مبلغ آن هر ساله توسط شورای عالی کا تعیین شده و پرداخت آن به عنوان بخشی از حق السعی طبق قانون کار برعهده کارفرما است.
حال با توجه به این مسائل، دلایل مختلفی در رابطه با موضوع حق مسکن ممکن است که منجر به شکایت از کارفرما شود. دلیل اصلی شکایت کارگر از کارفرما بابت موضوع حق مسکن، این است که کارفرما مبلغ تعیین شده به عنوان حق مسکن کارگر را پرداخت ننموده و یا پرداختی آن را کمتر از آنچه که مصوب شده، انجام داده است.
در هر صورت تخفاتی از سوی کارفرما در مورد حق مسکن کارگران ممکن است که باعث شود تا کارگر اقدام به ثبت شکایت در اداره کار نمایند. البته که کارگر برای شکایت خود باید دلایل موجه داشته باشد و اگر بتواند با آوردن ادله موجه و قابل قبول، در نهایت اداره کار را منجر به صدور حکم به نفع وی کند.
آیا کارفرما پرداخت حق مسکن کارگر را می‌تواند کمتر از مصوب قانونی انجام دهد؟
میزان حق مسکن کارگر هر ساله شورای عالی کار آن را تعیین می‌کند و زمانی که مقدار آن به صورت قانونی تصویب شد، اجرای مصوبه برای کارفرمایان لازم و ضروری است.
به طور کلی کارفرما چه در رابطه با حقوق و سایر مزایای متعلق به کارگران، حق ندارد که پایین‌تر از آنچه که توسط وزارت کار، تصویب شده است، پرداخت نماید.
در این صورت اگر کارفرما حق مسکن کارگر را کمتر میزان مصوب وزارت کار پرداخت نماید، مرتکب تخلف شده و در این صورت کارگر حق شکایت از وی را خواهد داشت. البته با توجه به مسائلی که در رابطه با مبلغ حق مسکن برای سال 1401 که ایجاد شد، زمینه تخلف کارفرمایان و به تبع آن شکایت کارگران را در پی داشته است.
مبلغ حق مسکن کارگران برای سال 1401، ابتدا 550 هزار تومن تعیین شد که درشهریور ماه، طرحی برای افزایش حق مسکن کارگران به تصویب رسید که میزان آن به 650 هزار تومن افزایش پیدا کرد. همین موضوع باعث شد که کارگران مبلغی به میزان ششصد هزار تومن برای حق مسکن از کارفرمایان طلب داشته باشند.
در هر صورت، کارفرما موظف است که در سال جاری، حق مسکن کارگران را به میزان ششصد و پنجاه هزار تومن پرداخت نماید و کمتر از این میزان، تخلف از سوی کارفرما محسوب می‌شود.
تنطیم دادخواست شکایت از کارفرما بابت حق مسکن
موارد مختلفی در روابط کاری می‌تواند منجر شود تا کارگر با کارفرما دچار اختلافاتی شوند. یکی از موارد اختلافی بین آن‌ها بحث مربوط به حق مسکن است و عمده شکایات مطرح شده در اداره کار در رابطه با مسائل مالی است و کارگران به دلیل آن که کارفرما حقوق آن‌ها را پایمال نموده و یا با تاخیر پرداخت می‌کند، مورد شکایت قرار گرفته‌اند.
یکی از مواردی که باعث می‌شود تا کارگر از کارفرما شکایت کند، مسئله مربوط به بن حق مسکن است. بر اساس قانون، برای آن که به دعاوی کارگر و کارفرما در اداره کار رسیدگی شود، ارائه دادخواست لازم و ضروری است.
ارائه دادخواست را می‌توان ابتدایی‌ترین مرحله در دعاوی کار و سایر دعاوی حقوقی در نظر گرفت. در صورتی که گارگر دادخواستی را در این زمینه تقدیم اداره کار نکند، امکان رسیدگی به خواسته وی وجود ندارد. تنظیم دادخواست خوب در این زمینه می‌تواند به نحوه رسیدگی به شکایات در اداره کار بسیار موثر باشد.
دادخواستی که آیین و مقررات شکلی در آن رعایت نشده باشد، طبیعتا با رد دادخواست مواجه خواهد شد. نحوه نگارش متن دادخواست بسیار حائز اهمیت است و اگر اصول کلی دادخواست نویسی در آن رعایت نشود، مرجع رسیدگی کننده ترتیب اثری به دادخواست مربوطه نخواهد داد.
چگونگی نگارش دادخواست بر اساس شرایط و مقررات ماده 51 قانون آیین دادرسی انجام می‌شود. طبق این ماده، موارد زیر باید در متن دادخواست عنوان شود:
- مشخصات خواهان و خوانده
- تعیین بهای خواسته
- آنچه که خواهان از اداره کار درخواست دارد.
- ذکر ادله کافی جهت اثبات ادعای طرح شده از طرف مدعی
- شرح خواسته
- امضاء خواهان
نحوه نگارش مشخصات خواهان و خوانده
در ارتباط با شکایتی که از طرف کارگر علیه کارفرما بابت حق مسکن و عدم در نظر گرفتن این موضوع در حقوق کارگران شده و به تبع آن دادخواستی ارائه شده است، لازم است که کلیات دادخواست به بهترین شکل ممکن تنظیم شود.
در مورد نگارش دادخواست مربوطه، ابتدا باید مشخصات اصحاب دعوا نوشته شود.
کارگر به عنوان مدعی، اطلاعات وی در ستون خواهان و ستون خوانده مربوط به مشخصات کارفرما است. در این صورت اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی، اقامتگاه، شغل و سایر موارد در متن دادخواست عنوان می‌شود.
از آن جهت که دادخواست توسط کارگر ارائه می‌شود، باید اطلاعات مربوط به ستون خوهان به درستی تکمیل شده باشد و وجود نواقصی در این بخش می‌تواند به رد دادخواست منتهی شود.
نگارش تعیین خواسته
بعد از تکمیل ستون مربوط به خواهان، لازم است که قسمت تعیین خواسته نگارش شود. در واقع کارگر باید آنچه که از اداره کار تقاضا دارد، در این بخش عنوان کند. خواسته کارگر در ارتباط با شکایت مطرح شده، پرداخت حق مسکن می‌باشد.
در واقع با توجه به این که کارفرما، حق مربوط به مسکن کارگران را در دستمزد ماهانه کارگران در نظر نگرفته است، باعث شده تا کارگر از وی شکایت کند.
در این صورت در ستون تعیین خواسته، کارگر یا خواهان، رسیدگی به تخلف کارفرما در مورد عدم پرداخت حق مسکن و پرداخت معوقات مربوطه برای چند ماهه گذشته را تقاضا می‌کند.
نگارش دلایل و ضمائم
مرحله بعدی در تنظیم دادخواست شکایت کارگر از کارفرما بابت حق مسکن که در تمامی دادخواست‌ها لازم است این بخش به طور کامل نگارش شود، دلایل و ضمائم است. هر ادعایی که مطرح می‌شود، لازم است از طریق دلایل و مدارک ارائه شده، به اثبات برسد.
در این زمینه که کارگر ادعا می‌کند که حق مسکن از طرف کارفرما پرداخته نشده است، باید دلایلی را عنوان کند که بتواند ادعای مطرح شده را به خوبی ثابت نماید.
کارگر هر دلیل و مدرکی که برای اثبات ادعای خود داشته باشد، می‌تواند ضمیمه دادخواست نموده و آن را تحویل اداره کار بدهد. اداره کار بر اساس دلایلی که کارگر ارائه می‌کند، حکم مقتضی را صادر می‌کند. بنابراین مهم است که کارگر به چه دلایل و مدارکی استناد نموده است.
نگارش شرح خواسته
با تکمیل قست‌های مزبور در دادخواست، نوبت به مرحله تنظیم شرح خواسته می‌رسد. در این بخش لازم است که ستون شرح خواسته با استناد به مواد قانونی نوشته شود. در واقع آنچه که کارگر درخواست می‌کند، باید به صورت صریح و دقیق در بخش مربوطه در دادخواست عنوان گردد.
با نگارش کامل دادخواست، کارگر باید متن دادخواست را امضاء کند که نشان از تایید نظیم دادخواست توسط وی است.
هزینه نگارش دادخواست شکایت از کارفرما بابت حق مسکن
در مورد هزینه نگارش دادخواست شکایت مرتبط با موضوع حق مسکن، بسته به این دارد که تنظیم آن توسط وکیل صورت گرفته باشد و یا این که خواهان شخصا اقدام به نگارش دادخواست نموده باشد.
اگر کرگر برای شکایت خود، وکیل گرفته باشد، هزینه نگارش دادخواست به عنوان بخشی از حق الوکاله وی محاسبه می‌شود.
اما اگر خواهان صرفا برای تنظیم دادخواست وکیل گرفته باشد، هزینه تنظیم آن به صورت مجزا محاسبه می‌شود. بر اساس این که یک وکیل با سابقه و یا کم سابقه اقدام به نگارش دادخواست مربوطه کرده باشند، میزان هزینه ممکن است که متفاوت باشد.
اما اگر به دنبال نگارش دادخواست مرتبط با دعاوی کار با هزینه مناسب و کیفیت بالا هستید، سامانه وکیل کار می‌تواند انتخاب مناسبی برایتان باشد.
تهیه و تنظیم انواع اوراق قضایی به صورت تخصصی در این سامانه انجام شده و در همین راستا، لازم است که ثبت سفارش دادخواست را برعهده سامانه وکیل کار قرار دهید.
